کیمیای عشق تحلیل غزلی از سعدی

در این مقاله غزل 374 از غزلیات سعدی (براساس نسخه فروغی) بررسی شده است. در بخش نخست، لغات و اصطلاحات شعر مورد بررسی قرار گرفته است، سپس برای شناخت همه‏جانبه غزل، ساختار آن از منظرهای گوناگون تحلیل شده است. این غزل دارای ردیف است. در آن از آرایه‏های بدیعی مانند ایهام، ایهام تناسب، تناسب، تضاد، تناقض، لفّ و نشر، جناس، حسن تعلیل و گفتگو استفاده شده است. هر کدام از این آرایه‏ها علاوه بر کارکرد آشنایی‏زدایی و زیباشناختی، در تقویت موسیقی شعر نیز مؤثر هستند. شاعر در این غزلِ ده بیتی؛ مجموعا سه تشبیه، یک استعاره، یک مجاز و ده کنایه به کار برده است و بسامد بالای کنایاتِ آن در مقایسه با دیگر صورت‏های خیال کاملاً مشهود است. این شعر متعلق به سبک عراقی است و از خصوصیات بازمانده سبک خراسانی، که گاه در سخن سعدی اثری اندک از آن‏ها دیده می‏شود، تنها تسکین متحرک وجود دارد. ابیات دستورمند هستند و با بازگردانی ساده‏ای به نثر تبدیل می‏شوند. جمله‏ها اغلب در بیت و گاه در مصراع تمام می‏شوند و در آن‏ها ترتیب اجزای جمله (فاعل + مفعول + فعل) رعایت شده است.