اثرات کاربرد لجن فاضلاب بر عملکرد و جذب عناصر توسط بوته جو مطالعه موردی: لجن تصفیه‌خانه شهر اهواز

یکی از جنبه‌های مورد مطالعه درباره کودهای آلی نظیر لجن فاضلاب که به اراضی کشاورزی افزوده می‌شوند، بررسی مسائل زیست‌محیطی مرتبط با استفاده از این کودها همانند میزان جذب عناصر سنگین توسط محصولاتی که در خاکهای تیمار شده با این کودها کشت می‌گردند، می‌باشد. هدف از این تحقیق بررسی اثرات لجن فاضلاب بر جذب عناصر پر مصرف (K, P, N) و عناصر کم مصرف (Zn , Fe) و عناصر سنگین سمّی (Cd , Pb) و عملکرد کل گیاه جو بود. این مطالعه در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی اهواز با دو سطح لجن 50 و 100 تن در هکتار و تیمار شاهد (بدون کود) در چهار تکرار و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا گردید. آزمایش در طول یک دوره رشد گیاه جو انجام گرفت. نمونه‌برداریهای گیاه در سه زمان علوفه تازه ( 50 روز پس از کشت)، قبل از خوشه رفتن (90 روز پس از کشت) و موقع برداشت (6 ماه پس از کشت جو) انجام شد. نمونه‌‌‌برداریهای گیاه جهت تعیین غلظت عناصر پر مصرف و عناصر سنگین در بخشهای ساقه، برگ، کاه و دانه جو انجام شد.  نتایج تجزیه گیاه نشان می‌دهد لجن فاضلاب باعث افزایش معنی‌دار نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کادمیوم در مقایسه با شاهد در بخشهای رویشی گیاه می‌شود. تجزیه دانه جو هم نشان داد که افزودن لجن فاضلاب موجب افزایش معنی‌دار نیتروژن، فسفر، پتاسیم، روی و آهن در دانه، نسبت به شاهد می‌شود. عملکرد علوفه جو هم در تیمار لجن 100 تن در هکتار در مقایسه با شاهد افزایش معنی‌دار داشت. عملکرد دانه جو در دو سطح لجن با شاهد افزایش معنی‌داری را نشان داد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که لجن فاضلاب غلظت عناصر سنگین را در گیاه افزایش داده و از حد مجاز بیشتر بود ولی در حد سمّیت نبوده است. بنابراین برای استفاده از لجن فاضلاب در خاکها با توجه به مقدار افزایش عناصر مذکور به خاک و مقدار جذب شده توسط گیاهان، لازم است که حد آستانه سمّیت برای هر فلز، بسته به نوع گیاه و نوع خاک و شرایط محیطی مکان کاربرد لجن فاضلاب تعیین گردد و مقادیر کاربرد لجن براساس آن ارزیابی شود. ضمنا" به دلیل شوری موجود در لجن فاضلاب، کاربرد آن فقط برای کشت‌های آبی با آب مناسب توصیه می‌گردد. استفاده از لجن برای پرورش محصولاتی که مستقیماً توسط انسان مصرف نمی‌شود، پیشنهاد می‌گردد.