اثر تنش شوری بر جوانه زنی، رشد رویشی و مقادیر یونی سیاه دانه (Nigella Sativa L.)

به ­منظور ارزیابی واکنش اجزای جوانه­زنی و رشد رویشی سیاه­دانه به تنش شوری دو آزمایش جداگانه انجام گردید. آزمایش جوانه­زنی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار سطح شوری 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس بر متر نمک کلرید سدیم و آب مقطر به عنوان شاهد انجام شد. در آزمایش گلدانی دو فاکتور روش اعمال شوری در دو سطح (شامل شوری آب و شوری خاک) و غلظت نمک در پنج سطح (شامل 0، 4، 8، 12 و 16    دسی­زیمنس بر متر) و در چهار تکرار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی بررسی گردید. نتایج تجزیه واریانس داده­ها نشان داد که سطوح مختلف شوری اثر معنی­داری را بر درصد جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی، طول ریشه­چه، طول ساقه­چه، وزن خشک ریشه­چه، وزن خشک ساقه­چه، طول ساقه، تعداد برگ، وزن خشک، کلروفیل، غلظت یون­های سدیم، پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم دارد. با افزایش شوری تمام صفات مذکور (به استثنای غلظت سدیم و پتاسیم) در آزمایش جوانه زنی کاهش یافتند به گونه­ای که بالاترین مقدار هر یک از صفات مربوط به تیمار شاهد و کمترین آن متعلق به تیمار 16 دسی­زیمنس بر متر بود و تنها غلظت یون سدیم با اضافه شدن شوری افزایش یافت. همچنین در آزمایش جوانه­زنی، یون پتاسیم تا شوری 8 دسی­زیمنس بر متر افزایش و سپس کاهش یافت. در آزمایش دوم، در همه صفات اندازه­گیری شده اثر مخرب آب شور بیشتر از خاک شور بود. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می­رسد گیاه سیاه­دانه در مرحله جوانه­زنی تا شوری 12 دسی زیمنس را تحمل می­نماید که علت احتمالی آن وجود مکانیسم تجمع یون­های پتاسیم در اندام گیاهی می­باشد، اما در مرحله رشد رویشی این آستانه به 4 دسی­زیمنس بر متر شوری می­رسد که بیانگر لزوم بررسی پاسخ گیاهان به شوری در هر دو مرحله جوانه­زنی و رشد رویشی هنگام اصلاح گیاهان برای مقاومت به شوری می­باشد