اثر محدودیت منبع و مخزن بر عملکرد و اجزای عملکرد سه ژنوتیپ برنج در سطوح کود نیتروژن

به منظور بررسی اثر محدودیت منبع و مخزن بر عملکرد و اجزای عملکرد سه ژنوتیپ برنج در تیمارهای کود نیترو‍ژن، آزمایشی در سال 1388 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. آزمایش به صورت کرت‌های دو بار خرد شده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار با سه عامل، کود نیتروژن (صفر، 46 و 92 کیلوگرم نیتروژن در هکتار)، سه ژنوتیپ برنج (جلودار، دانش و جهش) و چهار سطح اعمال تیمارهای محدودیت (شاهد، قطع تمام برگ‌ها به جز برگ پرچم، قطع برگ پرچم و قطع یک سوم انتهایی خوشه) انجام گرفت. نتایج نشان داد که در هر سه ژنوتیپ محدودیت منبع و مخزن وجود داشته و کود نیتروژن (46 کیلوگرم در هکتار) می‌تواند با افزایش انتقال مواد فتوسنتزی به دانه، محدودیت مخزن را جبران نماید. بر اساس نتایج بدست آمده سهم برگ پرچم در اندوخته دانه به طور متوسط 61/22 درصد بوده است. برگ پرچم در تیمار کودی 92 کیلوگرم در هکتار و سایر برگ‌ها در تیمار کودی 46 کیلوگرم در هکتار بازدهی بیشتری در افزایش عملکرد داشتند. همچنین مشخص شد ژنوتیپ‌هایی که دارای وزن هزار دانه بیشتری بودند (ژنوتیپ دانش) طی اعمال محدودیت (به خصوص در تیمار حذف تمام برگ‌ها به جز برگ پرچم)، دامنه تغییرات بیشتری را در وزن هزار دانه داشتند. برهمکنش کود نیتروژن× ژنوتیپ نشان داد که ژنوتیپ جلودار در سطح کودی 92 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، با عملکرد 8478 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد را دارا بود. برهمکنش کود نیتروژن× ژنوتیپ بر شاخص برداشت نیز بسیار معنی‌دار بود و ژنوتیپ دانش در تیمار کودی 46 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با 8/57 درصد، بالاترین شاخص برداشت را داشت. نتایج این آزمایش نشان داد که ژنوتیپ‌های برنج مورد مطالعه، قابلیت لازم برای افزایش عملکرد را دارا بوده و اصلاح صفات همبسته با عملکرد در آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد.