ارائه چارچوب توصیف گذار حوزه‌های فنّاورانه بر اساس رویکرد تحلیل چندسطحی: (مطالعه موردی: گذار انرژی‌های بادی و خورشیدی در ایران)

با افزایش نیاز جوامع امروزی به‌ویژه جوامع درحال‌توسعه نظیر ایران به حامل‌های انرژی و با توجه به پایان‌پذیری سوخت‌های فسیلی و همچنین تأثیرات زیست‌محیطی این نوع سوخت‌ها، ضرورت کشف و استفاده از منابع انرژی جدید بیش‌ازپیش اهمیت یافته است. انرژی‌های نو و تجدیدپذیر به‌عنوان منابع انرژی تمام‌نشدنی، رایگان، دوستدار محیط‌زیست و قابل‌دسترس در اغلب نقاط، می‌توانند مکمل مناسبی برای سوخت‌های فسیلی باشند. در کشور ایران نیز با توجه به دلایل بیان‌شده، تمرکز بر این حوزه‌ فنّاورانه بیشتر شده است. در این راستا، هدف از این مقاله توصیف فرآیند گذار انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران است تا بتوان به این سؤال پاسخ داد که آیا گذار در انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران در حال وقوع است یا خیر؟ درواقع در این مقاله، روند توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران با تکیه بر مطالعات گذار، براساس سطوح آشیانه، رژیم و دورنما توصیف شده است. ابتدا رویدادهای مهم در این حوزه از شروع تا به امروز در سه سطح آشیانه، رژیم و دورنما تشریح شده است و درنهایت، مراحل گذار انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران در چهار مرحله با ترکیب رویکرد چندسطحی و چندمرحله‌ای توصیف شده است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه مشخص می‌شود که اولاً ایران هم‌اکنون در ابتدای شروع فرآیند گذار و در مرحله اوج‌گیری است. همچنین در کشورهای درحال‌توسعه بهتر است دسترسی به آشیانه‌های بالغ به‌جای وجود آشیانه‌های بالغ در این کشورها مدنظر قرار گیرد تا بتوان تحلیل دقیق‌تری از گذار در این‌گونه کشورها ارائه کرد. ضمن اینکه جدای از عوامل فشار محیط کلان و دسترسی به آشیانه‌های بالغ دیگر کشورهای توسعه‌یافته، جایگزینی سیاست‌های معطوف به بازار به‌جای سیاست‌های تحریک طرف عرضه بدون توجه به بازارسازی، در مراحل اخیر گذار، یکی از عوامل اثرگذار بر تسریع روند شروع گذار در این نوع از فناوری‌ها در ایران بوده است.