ارتقا کیفیت محیط شهری با تأکید بر ادراک محیطی شهروندان (نمونه موردی: بافت قدیم و جدید شهر سقز)

رشد سریع شهرها و توسعه کالبدی آن‌ها، موجب بروز بحران‌های مختلف در زندگی و نزول کیفیت محیط شهری شده است. زیست‌گاه انسانی هنگامی می‌تواند بیش‌ترین مطلوبیت را برای انسان دربرداشته باشد که انتظارات وی را در ابعاد مختلف، زیست‌محیطی، اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و... برآورده سازد. چنانچه هریک از این عوامل، در محیط زندگی یک فرد، فاقد کیفیات مطلوب باشند، بر احساس و ادراک وی از فضا و درنتیجه بر سطح رضایت‌مندی او از محیط زندگی تأثیرگذار خواهد بود. هدف کلی از پژوهش حاضر، تبیین کیفیت محیط شهری و تفاوت آن در سکونتگاه‌های شهری با بافت ارگانیک و برنامه‌ریزی‌شده می‌باشد؛ که در شهر سقز به‌عنوان محدوده مطالعاتی، محله بازار به‌عنوان محله ارگانیک و محله شهرک دانشگاه به‌عنوان محله برنامه‌ریزی‌شده انتخاب‌شده‌اند. شیوه جمع‌آوری اطلاعات اسنادی، میدانی، بر پایه بررسی‌های محقق و تکمیل پرسشنامه از ساکنان و مسئولان بوده است. مدل ارزیابی کیفیت محیط در قالب مؤلفه‌های کالبدی-فضایی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، زیست‌محیطی به‌صورت سلسله‌مراتبی و ایجاد درخت ارزش با رویکرد بالا به پایین ایجاد گردیده است. روش تحقیق تحلیلی- تطبیقی است و به‌منظور تحلیل هم‌زمان شاخص‌های عینی و ذهنی و نیز برای مطالعه تطبیقی دو محله از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی و نرم‌افزار Expert Choice  استفاده شد. بر اساس نتایج تکنیک AHP محله دانشگاه با 383/0 امتیاز نسبت به محله بازار با 166/0 امتیاز، کیفیت محیط مطلوب‌تری دارد. کیفیت ابعاد کالبدی-فضایی و زیست‌محیطی با تفاوت آشکار در محله شهرک دانشگاه برتری ویژه‌ای دارد. ابعاد اقتصادی و تا حدودی اجتماعی-فرهنگی با تفاوت‌های نسبی در محله بازار بیش‌ترین امتیاز را به خود اختصاص داده است.