ارزیابی مدل IRIFR برای شبیه‌سازی هدررفت خاک در رخساره‌های گوناگون فرسایش بادی به کمک داده‌های دستگاه سنجش فرسایش بادی

اندازه­گیری شدت فرسایش بادی در مناطق خشک و نیمه­ خشک به ­منظور تعیین راهکارهای صحیح و مناسب برای کنترل و یا کاهش اثرات آن، از موارد ضروری جهت حفاظت خاک در این مناطق به ­شمار می ­آید. روش­ ها و مدل ­های گوناگونی برای برآورد شدت فرسایش بادی وجود دارد که هر کدام دارای نقاط ضعف و قوت خاصی می ­باشند. در این پژوهش، کارایی مدل تجربی IRIFR برای شبیه­ سازی شدت فرسایش بادی در رخساره‌های فرسایش بادی گوناگون در بخشی از دشت رفسنجان با استفاده از داده ­های اندازه­ گیری شده به ­وسیله ­ی دستگاه سنجش فرسایش بادی به ­عنوان یک روش فیزیکی - صحرایی، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از اندازه‌گیری شدت فرسایش بادی (میزان بادبردگی) با استفاده هر دو روش نمایان­گر آن بود که 13 و 37 درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه، به ترتیب در کلاس زیاد و خیلی زیاد از نظر شدت فرسایش بادی قرار می ­گیرد. همچنین میزان فرسایش بادی شبیه ­سازی شده با استفاده از مدل مزبور، به ترتیب در رخساره­ های تلماسه (تپه‌های ماسه‌ای) و اراضی باغی، دارای بیش‌ترین و کم­ترین مقدار بود؛ به ­گونه ­ای که در رخساره تلماسه، میزان هدررفت خاک به بیش از هشت هزار تُن در کیلومترمربع در سال، می­ رسد. مقادیر نسبتاً مناسب شاخص ­های‌‌ آماری نظیر ضریب خطای مطلق (37/0AEP=)، ضریب تبیین (85/0R2=) و به‌ویژه شاخص کارایی مدل (97/0MEF=)، نمایان­گر آن بودند که با وجود تفاوت در مقادیر اندازه ­گیری شده هدررفت خاک به ­وسیله­ دستگاه سنجش فرسایش بادی و مدل IRIFR در برخی از رخساره­ های فرسایش بادی مورد مطالعه، مدل در مجموع شبیه ­سازی مناسبی از فرسایش بادی در بخش قابل ملاحظه­ ای از منطقه­­ ی مورد مطالعه داشته است. با این وجود به نظر می‌رسد که مدل IRIFR، در شبیه‌سازی شدت فرسایش بادی در رخساره­ های با کلاس خطر فرسایش بادی خیلی زیاد (کلاس V) با نقص­ هایی روبه­ رو بوده و نیاز به اصلاح دارد.