ارزیابی پایداری عملکرد اسانس جمعیت‎های مختلف آویشن کوهی (‌ Thymus kotschyanus) در مناطق مختلف ایران با استفاده از روش GGE biplot

به‌منظور تعیین پایداری عملکرد اسانس جمعیت‎های مختلف آویشن کوهی (Thymus kotschyanus)، بیست اکسشن (نمونه بذر) در شرایط عادی و در 11 ایستگاه (دماوند، اصفهان، گلستان، همدان، خراسان، مرکزی، قم، تبریز، تهران، یزد و زنجان) در قالب طرح کرت‎های خرد شده در مکان بررسی شدند. براساس نتایج تجزیه واریانس مرکب داده‎ها، اثر متقابل اکسشن × ایستگاه در سطح احتمال خطای یک درصد معنی‎دار شد. در تجزیه گرافیکی محیط‎ها، 11 محیط به 3 مگامحیط تقسیم شد. در مگامحیط خراسان، قم، مرکزی، دماوند، یزد، زنجان و تهران، اکسشن‎های 5، 27، 51، 54 و 56 سازگاری اختصاصی داشتند. اکسشن‎های 3 و 17 در مگامحیط تبریز و همدان سازگاری اختصاصی داشتند. در ارزیابی اکسشن‎ها بر اساس عملکرد اسانس و پایداری، اکسشن‌‎های 5، 54 و 29 بهترین اکسشن‌ها بودند. در تجزیه گرافیکی روابط بین محیط‎ها، محیط‎های خراسان، قم، دماوند و مرکزی یک گروه محیط تشکیل دادند و با ایستگاه‎های تبریز و همدان رابطه متضاد داشتند که موجب اثر متقابل اکسشن در مکان شد. ایستگاه‌های خراسان، تبریز، اصفهان و گلستان بیشترین طول بردار را داشتند و نقش آنها در تمایز اکسشن‌ها مهم بود. ایستگاه خراسان و اصفهان محیط نزدیک به مطلوب تلقی ‌گردیدند و نقش بیشتری در تمایز اکسشن‎ها داشتند. براساس تجزیه گرافیکی روابط بین اکسشن‎ها، مجموعه اکسشن‎های 54 (نقده)، 27 (نامعلوم 1)، 51 (تهران)، 56 (زرند) و 5 (قزوین 2) با همدیگر یک گروه پرمحصول را تشکیل داده و به مگامحیط خراسان، قم، مرکزی، دماوند، یزد، زنجان و تهران سازگاری داشتند. این گروه از اکسشن‌ها می‎توانند برای توسعه کشت آویشن کوهی در این مناطق، مورد توجه قرار گیرند.