ارزیابی ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L) در کشت پائیزه در مزارع دیم استان خراسان شمالی

نتایج تحقیقات متعددی در ایران و جهان نشان دهنده برتری عملکرد کشت پاییزه و زمستانه نخود دیم نسبت به کشت معمول بهاره به لحاظ افزایش دورة رویشی و زایشی و افزایش بهره‌وری از رطوبت خاک و نزولات جوی بوده و تغییر فصل کاشت این محصول در بسیاری از مناطق کشور در حال اجرائی شدن است. در همین راستا به منظور بررسی امکان کشت پائیزه نخود در استان خراسان شمالی، آزمایشی شامل هفت ژنوتیپ متحمل به سرمای نخود به همراه یک شاهد محلی، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو منطقه لوجلی (بخش سرحد شهرستان شیروان) و سیساب ( از توابع بجنورد) اجرا شد. نتایج این بررسی نشان داد که در مزرعه لوجلی لاین های SEL93TH24460 و FLIP 97-211C به ترتیب با میانگین 8/279 و 3/278 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین و رقم شاهد محلی با میانگین 1/179 کیلوگرم در هکتار دارای کمترین میزان عملکرد دانه بوده و از طرفی لاین FLIP 97-211C علاوه بر عملکرد بالا بیشترین میزان ارتفاع بوته و بالاترین میانگین وزن صددانه را نیز دارا بود. در مزرعه سیساب بیشترین میزان عملکرد دانه متعلق به لاین FLIP 00-82C با میانگین عملکرد 188 کیلوگرم در هکتار و پایین ترین میزان عملکرد نیز مربوط به لاین FLIP 00-75C با میانگین عملکرد 117 کیلوگرم در هکتار بود. شایان ذکر است که لاین اخیر، بالاترین میانگین ارتفاع را به خود اختصاص داده و از سوی دیگر، دیرگل ترین و دیررس ترین لاین نیز در این آزمایش محسوب گردید. بارش کم نزولات برفی و مناسب، وقوع ناگهانی سرمای شدید بدون پوشش برفی در منطقه، و بالاخره تنش شدید خشکی و گرمای انتهای فصل باعث افت عملکرد دانه گردید. با توجه به بقاء نسبتاً خوب برخی ژنوتیپ های این آزمایش در شرایط فوق، با بررسی های بیشتر در سالهای آتی می توان به حصول ارقام کشت پائیزه امیدوار بود.