ارزیابی یونوم در بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl) به‌منظور بررسی علل زوال بلوط

جنگل‌های زاگرس با وسعتی بالغ بر شش میلیون هکتار از جنبه‌های متعدد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی حائز اهمیت هستند که از این مقدار بیش از یک میلیون هکتار دچار خشکیدگی شده است. این تحقیق با انتخاب شش رویشگاه در ارتفاع و جهت شیب متفاوت و بررسی 30 درخت در هر سایت انجام گرفت. نمونه‌برداری در هر نقطه از یک سطح مشخص با وسعت تقریبی 20 هکتار در ماه‌های خرداد و مهر انجام گرفت و 20 پارامتر عنصری اندازه‌گیری شد. به‌منظور بررسی ارتباط یونومیک و زوال بلوط، پایه‌های بلوط بر‌اساس ظاهر شادابی به سه گروه پایه‌های سالم، در معرض خطر و آسیب‌دیده دسته‌بندی شدند. نتایج آنالیز واریانس ویژگی‌های یونومیک براساس سه عامل فصل، منطقه و شاخص سلامت تاج بیانگر تفاوت معنی‌دار تعدادی از عناصر از جمله N، P، C، K، C/P، C/K، Fe، Ca، Mg، Na، Cu، Mn، Zn، Si برگ در دو فصل بهار و پاییز بود (05/0P<). همچنین تفاوت معنی‌داری در میان شش رویشگاه بررسی‌شده از نظر مقدار C، C/P، Ca، Mg، Cu، Mn، Ni مشاهده شد. از نظر شاخص سلامت نیز در مقدار N، P، C/P، K/P، N/K، C/N تفاوت معنی‌دار مشاهده شد. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی کلیۀ صفات مورد بررسی نیز حاکی از آن بود که می‌توان از صفاتی که بیشترین تأثیر را در تبیین مؤلفۀ اول دارند، به‌عنوان عوامل تشخیص زوال استفاده کرد. تحقیق حاضر برآورد دقیقی از ویژگی‌های یونومیک در بلوط ایرانی را ارائه داده است تا بتوان در قدم بعد راهکارهای مناسب برای افزایش توان مقابلۀ گونه‌های بلوط در برابر ناملایمات محیطی را ارائه کرد.