امکان‌سنجی نگهداری بذرهای شب‌خسب (Albizia julibrissin Durazz) در شرایط فراسرد

DOR: 98.1000/1735-0891.1398.27.73.53.1.1575.1583  شب­ خسب یکی از گونه ­های درختی نیام­دار بومی جنگل­های جلگه ­ای و پایین­ بند ناحیه هیرکانی است که به‌دلیل ابتلا به بیماری­ قارچی دچار صدمات زیادی شده است. در این تحقیق، امکان استفاده از فناوری فراسرد برای ذخیره­ سازی بذرهای شب ­خسب مورد بررسی قرار گرفت. جمع‌آوری بذر از تعداد 10 پایه درختی از جنگل­های پایین­بند حوزه غرب هراز واقع در استان مازندران انجام شد. به‌منظور امکان ­سنجی قابلیت نگهداری بذرهای شب ­خسب در شرایط فراسرد از نتایج خصوصیات جوانه ­زنی بذرهای شب­ خسب در دو حالت نگهداری در شرایط فراسرد (196- درجه سانتی­گراد) با چهار پیش ­تیمار آماده ­سازی­ شامل: ویتریفیکاسیون، گلیسرول 30 درصد، کاهش رطوبت و بدون پیش ­تیمار به همراه تیمار شاهد (نگهداری در شرایط خشک و دمای 15 درجه سانتی­گراد) استفاده شد. بذرها پس از نگهداری یک‌هفته و یک­ماه در شرایط فراسرد خارج و در آب 42 درجه سانتی­گراد (شوک حرارتی) قرار داده شدند. سپس برای جوانه­ زنی درون پتری‌دیش قرار گرفته و به ژرمیناتور با دمای 22+ درجه سانتی‌گراد منتقل گردیدند. ثبت و شمارش بذرهای جوانه‌زده بصورت روزانه تا زمانی که دیگر هیچ بذری جوانه نزد انجام شد. نتایج تحلیل واریانس دو­طرفه و آزمون مقایسه میانگین دانکن نشان داد که صفات مختلف جوانه‌زنی بذرهای شب­خسب در 4 پیش­تیمار مربوط به فراسرد با تیمار شاهد تفاوت فاحشی نداشت. ازاین‌رو نتیجه­ گیری ­شد که نگهداری بذرهای شب­خسب در شرایط فراسرد امکان­پذیر است. نتایج این تحقیق همچنین تصریح می­ کند که بذرهای گونه شب­خسب به دلیل داشتن پوسته سخت بذر و محتوای رطوبتی بسیار پایین می­ توانند بدون استفاده از مواد ضدانجماد (بدون پیش ­تیمار) در دمای 196- درجه سانتی­گراد نگهداری شوند. ازاین‌رو می­توان بدون انجام پیش­ تیمار نسبت به ذخیره­ سازی بذرهای شب­خسب در شرایط فراسرد اقدام نمود و بانک بذر فراسرد را به‌عنوان راهبردی مؤثر برای حفاظت از ظرفیت ژنتیکی این گونه ارزشمند در سطح جنگل­های هیرکانی پیشنهاد کرد