بازنمایی مسئلۀ آب ایران در روزنامه‎ها؛ تحلیل محتوای روزنامه‎های ایران، شرق، دنیای اقتصاد، و کیهان از سال 1391 تا 1397

در حال حاضر، برداشت آب در ایران بیش از ظرفیت منابع تجدید‎پذیر است. افزون‌بر‌این، شاهد کاهش آب‎های سطحی و زیرزمینی هستیم، اما به‌نظر می‌رسد مسئلۀ آب، چنان‌که باید، در جامعه درک نشده است و فهم مشترکی از آن وجود ندارد. رسانه، نهادی است که می‎تواند در این زمینه نقش مهمی ایفا کند. در چند سال گذشته، با جدی‎تر شدن مسئلۀ آب و آشکارتر شدن پیامدهای آن، توجه رسانه‎ها به این موضوع افزایش یافته است، اما چگونگی تصویری که رسانه‎ها از مسئلۀ آب برساخته‎اند، نامشخص است. هدف این پژوهش، شناخت بازنمایی مسئلۀ آب ایران در روزنامه‎های سراسری است. برای دستیابی به این اهداف، با به‌کارگیری روش تحلیل ‎محتوای کمی و کیفی، مطالب چهار روزنامۀ سراسری را طی هفت سال (از 1/1/1391 تا 29/12/1397) بررسی کرده‌ایم. براساس نتایج به‌دست‌آمده، عوامل طبیعی، برجسته‎ترین علت مسئلۀ آب قلمداد شده‎اند و دیدگاه مسئولان، بیشتر از دیدگاه مردم برجسته شده است. به‌عبارت روشن‌تر، مطالب منتشرشده با دیدگاه‎های دولتی هماهنگ است. «بحران»، «کم‎آبی»، و «خشکسالی» برجسته‎ترین واژگان عنوان‌های روزنامه‎های موردبررسی بوده‌اند. این واژه‎ها، مسئولیت را از دوش مردم و مسئولانی که خواه‌ناخواه، وضع فعلی را ایجاد کرده‎اند، برمی‎دارد و آن را به طبیعت ارجاع می‎دهد. در مطالب این روزنامه‎ها، آب، به‌عنوان مسئله‎ای برجسته شده است که در درجۀ نخست، دولت باید آن را حل کند و نقش مردم به صرفه‎جویی محدود شده است؛ درحالی‌که حکمرانی خوب، نیازمند مشارکت بیشتر جامعۀ مدنی در تصمیم‎گیری‎ها است. افزون‌براین، روزنامه‎های موردبررسی، آینده‎نگر نیستند و تا حد زیادی از بررسی پیامدهای مسئله چشم پوشیده‎اند.