برخورد دو اندیشه‌ی فرا زمان- مکانی: عمر خیام و هانری کازالیس

جذابیت ادبیات و فلسفه‌های شرقی برای هانری کازالیس، نویسنده‌ی فرانسوی قرن نوزدهم او را به سوی شناخت و مطالعه‌ی آثار شاعران ایرانی به ویژه عمر خیام کشاند. آشنایی کازالیس با اشعار خیام از طریق ترجمه‌های فیتز جرالد و ژان باتیست نیکلا صورت گرفت. ترجمه نیکلا اشکالاتی داشت که کازالیس با بصیرت خود آنها را دریافت. او توانست اندیشه واقعی خیام را دریابد و قرابت و سازگاری عمیقی میان افکار خود و شاعر ایرانی بیابد. مساله اساسی در این مقاله آن است که کازالیس با درک تشابهاتی که میان بد بینی فلسفی خیام و بینش خویش یافت آیا موفق به درک اندیشه‌ی خیام شد؟ و همچنین آیا می‌توان از تاثیر مستقیم اشعار خیام بر آثار کازالیس سخن گفت؟ شایسته است از رهگذر این تاثیر احتمالی بگوییم که کازالیس در یکی از مجموعه شعرهایش قالب ظاهری رباعی را به کار برده که البته فاقد وزن رباعی است. بنابراین باید این نکته را نیز در نظر داشت که معادل گرفتن کاترن و رباعی سوالات و ابهام‌هایی را در مطالعات تطبیقی می‌تواند ایجاد می‌کند مولف در این مقاله کوشیده است نحوه‌ی دریافت این تاثیرات در اندیشه و در قالب بیان که اززمینه‌های مطالعات تطبیقی است، با مطالعه بر روی متون و صرفا از نظر سازگاری ذهنی میان دو نویسنده مطرح سازد.