بررسی اثر باکتری‌های حل کننده فسفات بر توزیع شکل‌های فسفر در یک خاک آهکی

شناخت توزیع شکل­های مختلف فسفر تحت تأثیر ریزجانداران­ در گستره وسیعی از خاک­ها، برای درک بهتر از ظرفیت آن‌ها در حفظ و تأمین فسفر برای گیاهان ضروری است. برای بررسی نقش باکتری­های حل­کننده فسفات در توزیع شکل­های فسفر خاک، یک نمونه خاک زراعی سطحی (صفر تا 30 سانتی­متر)  با بافت لوم، متعلق به زیر­گروه Typic clacixerpts در استان آذربایجان غربی انتخاب شد. آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور شامل مایه­زنی باکتری در دو سطح (با و بدون سویه­های سودوموناس (Pseudomonas fluorescens) و باسیلوس (Bacillus megaterium)) و زمان نمونه­برداری (صفر، 7، 21 و 45 روز) در شش تکرار اجرا شد. نمونه­های خاک به­مدت 45 روز در انکوباتور در دمای ثابت 28 درجه سلیسیوس قرار داده ­شدند و سپس  شکل­های مختلف فسفر معدنی، فسفر آلی و فسفر قابل­استفاده (Olsen-P) به روش عصاره­گیری دنباله­ای تعیین شدند. مقدار pH خاک 7/7، مقدار رس خاک مورد آزمایش 17درصد و کربنات کلسیم فعال در خاک 3/4 درصد بود. شکل آپاتیت (Ca10-P)، 45 درصد فسفر کل خاک را تشکیل داد و نشان دهنده­ی اهمیّت آن در خاک­های آهکی است. نتایج نشان داد که تیمار­ باکتری باعث تغییرات معنی‌­داری در میزان فسفر قابل ­استفاده، فسفر آلی و فسفر معدنی شدند. فسفر قابل­ استفاده و فسفر آلی و شکل معدنی دی­کلسیم فسفات (Ca2-P) در تیمار باکتری در مقایسه با تیمار شاهد به­ترتیب 66، 15 و 92 درصد افزایش نشان دادند. اما شکل­های اکتاکلسیم فسفات (Ca8-P) و (Ca10-P) در تیمار باکتری به­ترتیب با 13 و پنج درصد کاهش همراه بودند. مقدار شکل­های مختلف فسفر در تیمار باکتری، به­صورت O-P> Ca10-P > Ca8-P > Ca2-P > Al-P شکل آلی بود. هم­چنین شکل آلومینیوم فسفات (Al-P) در تیمار باکتری در مقایسه با شاهد، 10 درصد افزایش نشان داد. در تیمار باکتری همبستگی معنی‌­داری) **84/0= r) بین فسفر (Olsen-P) و Ca2-P)، O-P و (Al-P در خاک وجود داشت. به­طورکلی نتایج نشان داد که تلقیح باکتری­ها سبب افزایش حلّالیت شکل­های قابل استفاده فسفر در خاک شد.