بررسی ترکیب‌های شیمیایی اسانس اندام‌های مختلف گونه Centaurea depressa M. Bieb.

گیاه Centaurea depressa M. Bieb. به‌نام گل‌گندم، یک گیاه داروییست که از عصاره آن برای شستشوی چشم استفاده می‌شود و ناراحتی‌های دستگاه گوارش را تا حدودی کاهش می‌دهد. در این تحقیق به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس اندام‌های مختلف گونه C. depressa، گیاه از مناطق دماوند و تهران در مرحله گلدهی جمع‌آوری گردید. اندام‌های گیاهان به‌صورت سه نمونه ساقه همراه برگ، ریشه و گل‌آذین تفکیک شده، در دمای محیط خشک شده و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه‌های فوق با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای جداسازی و شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازده اسانس ساقه و برگ، ریشه و گل‌آذین منطقه دماوند (بر پایه وزنی- وزنی خشک شده) به‌ترتیب 18/0%، 13/0% و 07/0% و منطقه باغ گیاه‌شناسی به همان ترتیب 10/0%، 13/0% و 08/0% بود. در منطقه دماوند بیشترین ترکیب‌های اسانس ساقه و برگ تیمول (5/56%)، اسپاتولنول (7/12%) و جرماکرن D (9/9%) بود. ترکیب‌های اصلی اسانس ریشه پنتادکادین-1-ال (2/32%) و سیس-7-هگزادسن (5/29%) بودند. جرماکرن دی، جرماکرن B و تیمول (4/32%، 4/9% و 7/8%) بیشترین ترکیب‌های اسانس گل‌آذین بودند. در منطقه باغ گیاه‌شناسی بیشترین ترکیب‌های اسانس ساقه و برگ اسپاتولنول (4/25%)، Eudesma-4(15)-7-diene-1-b-ol (5/14%) و جرماکرن D (7/13%) بود. ترکیب‌های اصلی اسانس ریشه تترادکانال (7/30%)، کاریوفیلن‌اکساید (7/23%) و سیس-7- هگزادسن (3/22%) بود. تترادکانال (3/82%) و سیس-7-هگزادسن (5/15%) بیشترین ترکیب‌های اسانس گل‌آذین بودند. با توجه به نتایج درمی‌یابیم که در ترکیب‌های اصلی اسانس دو رویشگاه و حتی اندام‌های مختلف یک رویشگاه تنوع وجود دارد.