بررسی تفاوت‌های شکلی گونه‌های ماهی ‌بلیزم (Barbus spp.) در حوضه‌های ایران

چکیده هدف از این مطالعه، بررسی تغییرات شکل بدن گونه‌های مختلف بلیزم (Barbus spp.) در مناطق پراکنش آن در ایران، یعنی حوضه‌های خزر، ارومیه و دجله با استفاده از ریخت­سنجی هندسی بر پایه لندمارک است. نتایج تحقیق حاضر می‌تواند به درک بهتر الگوی تغییرپذیری ریختی و تکامل در حال پیشرفت این ماهیان در منابع آبی این حوضه‌ها کمک نماید. بدین منظور تعداد 128 قطعه ماهی بلیزم از این سه حوضه توسط تورهای پره، دام و پرتابی در تابستان ۱۳۸۹ نمونه‌برداری شد. پس از عکس‌برداری از سمت چپ نمونه‌ها، تعداد 14 نقطه لندمارک بر روی تصاویر دو بعدی حاصل با نرم‌افزار TpsDig2 قرار داده شد. داده‌های حاصل پس از آنالیز پروکراست، با روش‌های آماری چندمتغیره آنالیز عوامل اصلی (PCA) و آنالیز متغیرهای کانونی (CVA) تحلیل شدند و سپس الگوهای تغییر شکل هرگونه نسبت به شکل اجماعی (میانگین همه جمعیت‌ها) در شبکه تغییر شکل مصورسازی گردید. در آنالیز PCA تفاوت معنی‌داری بین گونه‌ای مورد مطالعه یافت نشد ولی در آنالیز CVA تا حدودی گونه‌ها از یکدیگر تفکیک شدند. جدایی ریختی وابسته به زیستگاه، تغییرپذیری ریختی و تکامل در حال پیشرفت شکل بدن جمعیت‌های مختلف و تا حدودی ارتباط بین فاصله جغرافیایی و تمایز ریختی بلیزم را تحت تأثیر شرایط محیطی حوضه‌های محل زیست نشان داد. بنابراین، احتمالاً با توجه به مطالعات قبلی، این سه گونه باید به­عنوان گونه‌های مجزا در نظر گرفته شوند.