بررسی تنوع ژنتیکی گونه‌های اسکنبیل (Calligonum L.) در ایران با استفاده از نشانگرهای RAPD

چکیده گونه­های جنس Calligonum در مناطق بیابانی آسیای مرکزی پراکنده­اند و نقش مهمی در تثبیت شن و بادشکن دارند. مارکر RAPD مارکر ژنتیکی مفیدی در بیان پلی­مورفیسم گیاهان و مطالعه خویشاوندی بین گونه‌هاست. به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی بین و درون گونه­ای جنس اسکنبیل در ایران، تعداد 26 نمونه از 11 گونه اسکنبیل از مناطق مختلف ایران جمع‌آوری و با استفاده از 15 آغازگر مورد تجزیه RAPD قرارگرفتند. نتایج حاصل از شاخص­های تنوع، ماتریس تشابه Dice، تجزیه خوشه‌ای به روش UPGMA و اطلاعات باندها، نشان داد که 191 مکان توسط آغازگرها تکثیر شده و بطور متوسط 94% مکان ها چندشکل بودند. تجزیه خوشه­ای، تنوع قابل توجهی را در بین نمونه­ها نشان داد. میزان تشابه از 81/0 برای نزدیکترین افراد در داخل گونه C. bungei تا 45/0 بین دورترین نمونه­ها مربوط به گونه­های مختلف، مشاهده شد. کل نمونه­ها به چهار گروه اصلی تبدیل شدند که یکی از گروه­ها شامل یک نمونه از گونه C. polygonoides و یک گروه مربوط به افراد گونه C. leucocladum بود و دو گروه دیگر مخلوطی از گونه­های مختلف بودند که هر کدام به دو زیر‌گروه تقسیم شدند. گروه­بندی ژنتیکی بدست آمده از RAPD با توزیع جغرافیایی مطابقت ضعیفی نشان داد که این مسئله ممکن است به‌دلیل مهاجرت بذرهای این گیاه از منطقه­ای به منطقه دیگر توسط انسان و بادهای شدید و یا به علت تعداد کم آغازگر باشد.