بررسی رکن روانیِ قتل عمدیِ ناشی از بی‌پروایی آگاهانه در قانون مجازات اسلامی

یکی از نوآوری‌‌‌­های قانون­گذار در تبصرة مادة 292 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ابداع قتل عمدی ناشی از بی‌پروایی آگاهانه است که براساس آن، قتل در اثر رفتار اولیة ارادی مرتکب به همراه آگاهی و توجهش به اینکه اقدام او نوعاً موجب قتل بر دیگری است، ارتکاب می‌یابد، بدون آنکه مرتکب قصد قتل کسی را داشته باشد؛ در این نوع قتل عمدی، بر خلاف ضابطة دوم قتل عمدی، نه عمد در کار واقع‌شده بر مجنی‌علیه وجود دارد و نه آگاهی و توجه مرتکب مفروض است. با این حال در هر دو نوع قتل عمدی، آگاهی و توجه مرتکب، با معیار شخصی و اقدام نوعاً موجب قتل بر دیگری، با معیار نوعی اندازه‌گیری می‌شود با این تفاوت که برخلاف ضابطۀ دوم قتل عمدی که معیار نوعی به‌دلیل تخصصی‌بودن در حیطة علم پزشکی است، در قتل عمد ناشی از بی‌پروایی آگاهانه، معیار نوعی به‌دلیل عرفی‌بودن تشخیص اقدام نوعاً موجب قتل بر دیگری، انسان متعارف است. با این وصف، انتظار می‌رود قانون‌گذار با محدودکردن قصاص به قتل عمد واقعی، برای قتل ناشی از بی‌پروایی آگاهانه به‌دلیل فقدان قصد صریح قتل، مجازات تعزیری در نظر گیرد.