بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و صفات رشدی تریتیکاله در شهرستان گرگان تحت تأثیر تاریخ‌های مختلف کاشت

مقدمه و اهداف: ارزش محصول تولیدی هر گیاه به نهاده‏های به کار رفته، نور و دمای فصل رشد، که تحت تأثیر تاریخ کاشت است، وابسته می‏باشد. کاشت گیاه در زمان مناسب به دلیل ایجاد شرایط محیطی مناسب در تمام مراحل رشد، سبب افزایش عملکرد محصول می گردد. با شناخت صحیح عوامل محیطی، نیازهای بوم شناختی رقم مورد کاشت و اثر متقابل رقم با محیط، میتوان تاریخ کاشت تقریبی رقم مورد نظر را تعیین کرد. بنابراین هدف از این اجرای این آزمایش تعیین تاریخ کاشت مناسب گیاه تریتیکاله در شهرستان گرگان و بررسی اثر تیمارهای مختلف کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات رشدی این گیاه می باشد. مواد و روش ها: در این آزمایش اثر شش تیمار کاشت شامل 7 آبان، 21 آبان، 7 آذر، 21 آذر، 7 دی و 21 دی بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات رشدی تریتیکاله در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بررسی شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 به اجرا درآمد. در این مطالعه، از رقم ژوانیلو -92، استفاده شد. صفات مورد بررسی عبارت بودند از عملکرد دانه، عملکرد زیست توده، شاخص برداشت، شاخصSPAD، تعداد روز تا گلدهی کامل، طول سنبله، تعداد پنجه بارور، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، وزن ساقه، تعداد دانه در سنبله و درصد دانه های پر و پوک. یافته ها: نتایج این آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد دانه، درص دانه پر و شاخص سبزینگی از تاریخ کاشت‌های 7 آبان، 21 آبان و 7 آذر بدست آمد. این تیمارها از نظر اجزای عملکرد (به غیر از وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد زیست توده) تفاوت معنی‌داری نداشتند. از نتایج دیگر این پژوهش، کاهش عملکرد و اجزای عملکرد تریتیکاله با تأخیر در کاشت از 7 آبان به تاریخ 21 دی ماه می‌باشد، به‌طوری‌که این تأخیر، کاهشی به میزان 86/35، 31/34، 86/21، 20، 75/21، 75/15، 16، 15/31 و 40/21 درصد را به‌ترتیب در تعداد کل بوته، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، درصد دانه پر و عملکرد زیست توده به دنبال داشت. کاهش ارتفاع بوته و به‌ دنبال آن کاهش میزان عملکرد زیست توده گیاه، منجر به حصول بیشترین شاخص برداشت در تاریخ کاشت 7 آذر به میزان 15/41 درصد شد. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که کشت رقم ژوانیلو – 92 تریتیکاله در تاریخ‌های 7 آبان تا 7 آذر در شرایط اقلیمی گرگان، می‌تواند به تولید عملکرد دانه‌ای در حدود 96/7 – 84/7 تن در هکتار و عملکرد زیست توده‌ای به میزان 80/19 -06/19 تن در هکتار منجر شود.