بررسی فراهنجاری اشتقاقی در اشعار طالب آملی

نویسندگان

  • خدابخش اسداللهی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
  • زهرا فتحی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران
  • ولی علی منش گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
چکیده مقاله:

در زبان فارسی فرایندهای متعددی برای واژه‌سازی وجود دارد. ساخت انواع واژه بر پایۀ موازین و معیارهایی صورت می‌گیرد که برای زبان پذیرفته شده و معهود است. عدول از این موازین به هنجارشکنی زبانی منجر می‌شود. در شعر سبک هندی، واژه‌های تازۀ فراوانی ساخته شدند. یکی از مهم‌ترین فرایندهای ساخت واژه در سبک هندی که موجب غنای زبان هم شده، اشتقاق است. در سبک هندی، علاوه بر اینکه بر اساس قواعد عادی و متداول واژه‌سازی، واژه‌های مشتق جدیدی ساخته شدند، نیز نوعی واژه‌های مشتق به وجود آمدند که از قواعد و نظام حاکم بر ساخت واژه عدول کرده‌اند. این نوع ساختار واژه‌ها، دورپروازی خیال و ارادۀ معنای جدید را به شکل بهتر نشان می‌دهد. طالب آملی که از شاعران بنام و برجستۀ سبک هندی است، انواع واژه‌های تاز‌ه آفریده است. در این میان، واژه‌های مشتق فراهنجاری وجود دارند که در ساختار آن‌ها، در محور هم‌نشینی وندهای اشتقاق‌ساز با تکواژ پایه، تخطّی و عدول صورت گرفته است. در مقالۀ حاضر به بررسی و تحلیل این نوع واژه‌ها در اشعار طالب آملی پرداخته شده است. نتیجه آن‌که: طالب آملی با استفاده از انعطاف زبان فارسی و نوآوری در قاعدۀ اشتقاق هم موجب انکشاف زبان فارسی و هم موجب برجستگی کلامش شده است تا به سهم خود نشان دهد زبان فارسی از حیث صرفی کم‌مایه نیست.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی سبک تکرار در اشعار طالب آملی

دوره صفویه یکی از ادوار مهّم ادبی ایران به شمار می رود، در این دوره، اشعار زیادی از طبع باریک‌اندیشان خیال‌پرور تراوش کرده، که از هر حیث قابل مطالعه می باشد. یکی از موضوعات مهّم ادبی، که قابل بحث و بررسی است، مسأله تکرار است. تکرار یکی از ویژگی های شعر در همه سبک ها بوده، که از قدیم‌الایام، مورد توجه گویندگان و نویسندگان پارسی زبان قرار گرفته است؛ البته تکرار در سبک هندی به مراتب بیشتر از سبک‌های...

متن کامل

بررسی سبک تکرار در اشعار طالب آملی

دوره صفویه یکی از ادوار مهّم ادبی ایران به شمار می رود، در این دوره، اشعار زیادی از طبع باریک اندیشان خیال پرور تراوش کرده، که از هر حیث قابل مطالعه می باشد. یکی از موضوعات مهّم ادبی، که قابل بحث و بررسی است، مسأله تکرار است. تکرار یکی از ویژگی های شعر در همه سبک ها بوده، که از قدیم الایام، مورد توجه گویندگان و نویسندگان پارسی زبان قرار گرفته است؛ البته تکرار در سبک هندی به مراتب بیشتر از سبک های...

متن کامل

بررسی ساختار ترکیب‌های اشتقاقی شعر طالب آملی از دیدگاه سبک‌شناسی زبانی

طالب آمُلی یکی از از بزرگ‌ترین گویندگان سده یازدهم هجری است که در جریان تحول و تغییر سبک هندی نقش قابل توجّهی داشته است. بیشترین توجه پژوهش‌گران بر روی جنبه‌ی خیال‌بندی و مضمون‌آفرینی شعر اوست. در این میان عنایت کمتری به روساخت و جنبه‌های زبانی شعر او، به ویژه هنر ترکیب‌‌سازیش شده است. در این جُستار به این وجه زبانی او پرداخته می‌شود. یکی از مهم ترین عناصری که در سبک شناسی شعر مطرح است، ساختار زبا...

متن کامل

بررسی گونه‌های فخر در دیوان طالب آملی

مفاخره که از فروع نوع ادبی حماسه به حساب می‌آید، یکی از بن‌مایه‌های مضمونی شعر فارسی، بلکه ادبیات جهان به شمار می‌رود. البته در این میان برخی شاعران به فراوانی از آن سود می‌برند که طالب آملی یکی از این چهره‌هاست. طالب آملی با نازش به خود و شیفتگی به شعر خویش، در خودستایی و برتری‌جویی مبالغه کرده است. در این مقاله، گونه‌های مختلف فخر طالب در بیش از ده تقسیم بررسی و دلایل مفاخره‌ی شاعر نیز به تما...

متن کامل

بررسی فراهنجاری در اشعار خلیل‌‌‌‌الله خلیلی

گسترة زبان و ادب فارسی تنها به کشور ایران محدود نمی‌‌‌‌‌‌‌‌شود. چه‌‌‌‌بسا شاعران پارسی‌‌‌‌‌‌‌‌گویی که در دیگر کشور‌‌‌‌‌‌‌‌های فارسی‌‌‌‌‌‌‌‌زبان جهان، هنوز دل به این زبان شیرین بسته و آتش شوق سرایش اشعار ناب فارسی از وجودشان زبانه می‌‌‌‌‌‌‌‌کشد. خلیل‌‌‌‌‌‌‌‌الله خلیلی از‌‌‌‌جمله شاعران برجستة دورۀ معاصر افغانستان است که عشق و علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌مندی وی به زبان فارسی، همواره او را به سرودن اشعار زیبا و...

متن کامل

بررسی فراهنجاری معنایی در اشعار غادۃ السّمّان

غادۃ السّمّان یکی از شاعران تأثیرگذار جهان عرب است که بیشتر آثار وی به چندین زبان   زنده­ی دنیا ترجمه شده است. یکی از شگردهایی که این شاعر برای گسترش بعد معنایی و شاعرانه کردن سخن خود به کار برده، آشنایی ­زدایی(فراهنجاری) معنایی است. به باور فرمالیست­ها در درک انسان از جهان پیرامون، فرایند عادت جریان دارد. عادت کردن انسان به محیط پیرامون موجب می­شود که بسیاری از پدیده­ها از نگاه دقیق انسان دور بم...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 10  شماره 18

صفحات  -

تاریخ انتشار 2021-02-19

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023