بررسی مزیت نسبی و ثبات عملکرد صادرات کالاهای صنعتی در استان های ایران

شناسایی مزیت نسبی مناطق صنعتی دارای قابلیت و هدایت سرمایه­ها جهت سرمایه­گذاری در صنایع آن مناطق می­توانند در  توسعه صادرات غیر نفتی مؤثر باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی مزیت نسبی و میزان ثبات عملکرد صادرات کالاهای صنعتی در استان­های کشور ایران است. برای بررسی وضعیت مزیت نسبی از روش­های مزیت نسبی آشکار شده (RCA) و مزیت نسبی آشکار شده متقارن (RSCA) و همچنین از روش همگرایی گروهی (نسبت R2/β) جهت بررسی روند پایداری مزیت نسبی استان­ها در تولید و صادرات کالاهای صنعتی استفاده شده است. داده­های مورد نیاز از گزارش­های سرشماری سالانه کارگاه­های صنعتی طی دوره 1392-1379جمع­آوری شده است. نتایج حاصل از بررسی مزیت­ نسبی آشکارشده و متقارن بالاسا نشان داد که استان­های اصفهان، مرکزی، قزوین، بوشهر، هرمزگان، سمنان، آذربایجان شرقی، یزد، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، زنجان، قم و کرمان به ترتیب از مزیت نسبی آشکار شده و متقارن برخوردار هستند. این استان­ها علاوه بر خودکفا بودن، کالاهای صنعتی خود را به سایر استان­ها و خارج کشور صادر می­کنند. همچنین یافته­های حاصل از برآورد روش همگرایی گروهی نشان داد که برای کل استان­ها ضریب تخصص­گرایی برابر با 33/1 بوده و بزرگ­تر از یک می­باشد، اما از 28 استان مورد مطالعه، 14 استان با ضریب تخصص گرایی بالای یک (75/1) صنعتی و 14 استان دیگر با ضریب تخصص­گرایی کمتر یک (99/0) غیر صنعتی بوداند. براساس این نتایج، سطح تخصص و میزان مزیت نسبی استان­های صنعتی نه تنها از ثبات لازم برخوردار بوده بلکه در طی دوره نیز تقویت شده است. در مقابل سطح تخصص و میزان مزیت نسبی استان­های غیر صنعتی پایدار نبوده و به طور نسبی میزان تخصص این استان­ها در مقایسه با استان­های صنعتی تضعیف شده است.