بررسی میزان تغییرات برخی مواد موثره عصاره اندامهای گیاه هندوانه ابوجهل Citrullus colocynthis L.Schrab در دو رویشگاه استان سیستان و بلوچستان

گیاه هندوانه ابوجهل (Citrullus colocynthis) از گونه های گیاهی دارویی ارزشمند و سازگار با تپه های ماسه ای مناطق بیابانی است که برای درمان بیماری های متعددی نظیر التهاب، روماتیسم و دیابت توصیه می شود. در  پژوهش حاضر بخش‌های مختلف این گیاه  ( ساقه، برگ، میوه و بذر) در  دو مرحله رشد  (گلدهی و بذردهی) و از دو رویشگاه استان سیستان و بلوچستان ، در قالب طرح کاملا" تصادفی با 4 تکرار، جمع آوری شد و محتوای فنل، فلاونوئید کل و عملکرد آنتی اکسیدانی گیاه مطالعه گردید. محتوای فنل و فلاونوئید کل عصاره های متانولی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری و فعالیت آنتی اکسیدانی با روش به دام‌اندازی رادیکال آزاد اندازه گیری گردید. تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 18 و ازطریق آنالیز واریانس فاکتوریال انجام گردید و به‌منظور مقایسه میانگین‌ها از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج نشانگر آن است که عوامل رویشگاه، مرحله فنولوژیک و اندام گیاه هر کدام بصورت جداگانه بر فعالیت آنتی اکسیدانی، مقدار فنل و فلاونوئید کل این گیاه اثر معنی دار  دارند (01/0 P<). اثر متقابل رویشگاه× اندام گیاه و رویشگاه× مراحل فنولوژیک نیز بر کلیه ترکیبات فنلی و آنتی اکسیدانی معنی دار می باشد (05/0 P<). بنابر نتایج بدست آمده، بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی در عصاره برگ گیاه هندوانه ابوجهل از رویشگاه سراوان (77/44 درصد) بدست آمد. بیشترین مقدار فنل کل نیز، در عصاره ساقه (89/15 میلی گرم در گرم ماده خشک) و رویشگاه زابل مشاهده شد. بالاترین مقدار فلاونوئید در عصاره میوه ( 73/12 میلی گرم در گرم ماده خشک) و رویشگاه زابل بدست آمد. نتایج نشانگر آن است که عصاره گیاه در مرحله گلدهی حاوی بیشترین ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی بوده و از بالاترین عملکرد آنتی اکسیدانی است.