بررسی چگونگی تقابل فرهنگ‌ها در ترجمه گفتار تعارف‌آمیز .فریده علوی/سویل زینالی

  بررسی چگونگی تقابل فرهنگ‌ها در ترجمه گفتار تعارف‌آمیز   با تأکید بر ترجمه فرانسوی داستان مهمان مامان،   اثر هوشنگ مرادی کرمانی     فریده علوی [1]   سویل زینالی [2]     تاریخ دریافت: 5/8/89   تاریخ تصویب: 29/10/92     چکیده   ادبیات هر ملت، محملی برای شیوه‌های گوناگون بیان است و یکی از این شیوه‌ها که برای ایجاد تعاملی شایسته مخاطب به‌کار می‌رود، گفتار تعارف‌آمیز است که نوع و شیوه‌های ارائه آن در هر زبان، با زبان دیگر، متفاوت است و افزون‌بر آن، این شیوه گفتار، نمایانگر ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی و مذهبی ملت‌ها نیز هست؛ بنابراین، حفظ این ویژگی‌ها در برگردان این گفتار از زبانی به زبان دیگر، یکی از مشکلاتی است که مترجمان همواره با آن، مواجه می‌شوند؛ زیرا بسیاری از منتقدان و نظریه‌پردازان حوزه ترجمه، معتقدند ترجمه‌پذیری یا ترجمه‌ناپذیری متن ادبی، با توانایی مترجم در انتقال عوامل فرازبانی، از‌جمله واقعیت‌های فرهنگی و باورهای یک ملت، ارتباطی تنگاتنگ دارد. یکی از آثار ادبی و داستانی فارسی که در آن، استفاده از گفتار تعارف‌آمیز در‌چهارچوب آداب و رسوم ایرانیان، به‌خوبی تصویر شده، داستان مهمان مامان، اثر هوشنگ مرادی کرمانی است که در سال 2007 میلادی، ماریبل باهیا آن را به زبان فرانسه ترجمه کرد. در این مقاله، مسائلی همچون چگونگی برگردان گفتار تعارف‌آمیز با توجه به ضرورت انتقال ابعاد فرهنگی موجود در اثر با تأکید بر نظریه‌های ژرژ مونن، تأثیر شناخت عوامل فرازبانی در ترجمه‌پذیری اثر، انتقال و تعامل‌های فرهنگی ناشی از برگردان اثر، و چگونگی رفتار مترجم با پیچیدگی‌های زبانی و معنایی این شیوه گفتار را در ترجمه فرانسوی این داستان بررسی کرده‌ایم.     واژه‌های کلیدی : ترجمه، گفتار تعارف‌آمیز، تقابل فرهنگی، هوشنگ مرادی کرمانی، ماریبل باهیا.     [1] . دانشیار و عضو هیات علمی گروه فرانسه دانشگاه تهران؛ [email protected]   [2] . کارشناس ارشد گروه فرانسه دانشگاه تهران؛ [email protected]