بررسی کارایی مالی شرکت‌های دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل ترکیبی تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) و کارت امتیازی متوازن (BSC)

در محیط‌های کسب و کاری بشدت رقابتی و متغیر امروزی، تجزیه و تحلیل نظام‌مند عملکرد سازمان برای دریافت میزان توفیقات، تشخیص چگونگی انحرافات و دلایل آن و کشف ایده‌های جدید یا پیدا کردن راه‌حل اصلاح موارد، همواره از دغدغه‌های اصلی مدیران و دست اندرکاران مدیریت سازمان‌ها بوده است. یکی از رویکردهای رایج در این رهگذر، ارزیابی عملکرد و کارایی مالی سازمان و استفاده از شاخص‌های مالی می‌باشد. با توجه به اهمیت و ضرورت این مقوله، در این پژوهش کارایی مالی شرکت‌های دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که در زمینه تولید محصولات و فرآورده‌های دارویی فعالیت می‌نمایند مورد سنجش و بررسی قرار گرفته است. از این‌رو و به‌منظور رفع محدویت‌های نسبت‌های مالی، در این پژوهش جهت سنجش کارایی مالی شرکت‌های نمونه آماری با استفاده از نسبت‌های مالی از رویکرد ترکیبی تحلیل پوششی داده‌ها و کارت امتیازی متوازن (DEA-BSC) بهره گرفته شده است. بر اساس این رویکرد و به‌منظور غلبه بر چالش‌های پیش‌روی در زمینه انتخاب ترکیبی بهینه و مطلوب از نسبت‌های مالی از رویکرد کارت امتیازی متوازن بهره گرفته شده است. بدین منظور، چهار حوزه کلیدی این رویکرد (مالی؛ ذینفعان؛ فرآیندها؛ رشد) به‌عنوان مبنایی جهت تبیین نسبت‌های مالی پیشنهادی مورد ملاحظه قرار گرفته است. به‌منظور گزینش نسبت‌های مالی مناسب، پنلی از خبرگان صنعت (متخصصین حوزه مالی و حوزه دارویی) تشکیل و بواسطه پایش نظرات تخصصی و کارشناسانه آنها، در هر منظر سه نسبت به عنوان شاخص سنجش کارایی مالی انتخاب و سپس وزن‌دهی گردید. این امر سبب اعمال تاثیرگذاری مناسب از سوی هر شاخص با توجه به اهمیت آن در شرکت‌های نمونه آماری خواهد شد. در ادامه، گونه مناسب رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها که همسویی لازم را با ماهیت پژوهش حاضر داشته باشد، انتخاب و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. درنهایت و بواسطه انجام محاسبات ریاضی و حل معادله‌های مربوطه با استفاده از نرم‌افزار تحقیق در عملیات GAMS، میزان کارایی مالی هر یک از شرکت‌های نمونه آماری پژوهش برآورد گردید و بر این اساس شرکت‌ها رتبه‌بندی گردیدند.