بهینه‌سازی اثرات ضدقارچی و حشره کشی اسانس آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) با استفاده از روش سطح پاسخ (RSM)

در تحقیق حاضر، بهینه‌سازی و مدل‌سازی فعالیت بازدارندگی رشد میسلیومی و سمیت تدخینی اسانس آویشن باغی با استفاده از روش سطح پاسخ، به‌ترتیب روی دو قارچ مهم بیماری‌زای Fusarium graminearum و Botrytis cinerea و سوسک زیان‌آور غلات (Rhyzopertha dominica F.) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین اجزای شیمیایی اسانس مذکور با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی-طیف‌سنج جرمی بررسی شد و کارواکرول (99/27 درصد)، تیمول (76/12 درصد)، ژرانیول (91/8 درصد) و ژرانیل استات (60/7 درصد) به‌عنوان ترکیبات عمده آن‌ شناسایی شدند. غلظت‌های مورد استفاده اسانس و افزایش زمان در معرض قرارگیری به‌صورت معنی‌داری باعث کاهش رشد میسلیومی قارچ‌ها و افزایش مرگ‌و‌میر حشره آفت شد. شرایط بهینه‌ جهت حصول بیشینه بازدارندگی از رشد میسلیومی در قارچ F. graminearum (67/88 درصد)، زمان 59/88 ساعت و غلظت 67/486 پی‌پی‌ام به‌دست آمد. همچنین زمان 01/74 ساعت و غلظت 96/552 پی‌پی‌ام، سبب ایجاد بیشترین بازدارندگی رشدی در قارچ B. cinerea (43/94 درصد) می‌شود. غلظت 10/43 میکرولیتر بر لیتر و مدت زمان 60 ساعت به‌عنوان شرایط بهینه برای دستیابی به مرگ‌و‌میر 23/72 درصدی سوسک زیان‌آور غلات برآورد شد. نتایج نشان دادند که اسانس آویشن باغی پتانسیل لازم را برای مدیریت قارچ‌های بیماری‌زای F. graminearum و B. cinerea و سوسک زیان‌آور غلات دارا می‌باشد.