بیماری لکه قهوه‌ای (سوختگی ریزوکتونیایی) النا در مازندران

در تابستان 1377 و 78، در یک باغ مرکبات واقع در منطقه بابل­کنار در جنوب شهرستان بابل، علایم بیماری لکه قهوه­ای یا سوختگی ریزوکتونیایی بر روی یک گراس وحشی به نام اِلنا یا ارزن جنگلی (Oplismenus hirtellus) مشاهده گردید. علایم بیماری شامل لکه­های تقریباً مدور با قطر متوسط 20 تا 100 سانتی­متر بود که در آن لکه، تمام گیاهان موجود پس از نشان دادن لکه­های سوخته کوچک روی برگ و غلاف، به­گونه کامل سوخته و خشکیده شده، سختیه­های قهوه­ای تیره رنگ قارچ به فراوانی روی بافت­های سالم و سوخته و خاک تشکیل گردید. گیاهان در اواخر تابستان با سرد شدن هوا از مرکز لکه شروع به بهبود کردند و یک الگوی حلقوی ایجاد کردند. در تمام جداسازی­ها، یک ریزوکتونیای چندهسته­ای از بافت­های سوخته جدا شد. بر اساس ویژگی­های پرگنه و میلسیوم، قارچ به عنوان Rhizoctonia solani شناسایی شد و گروه آناستوموزی آن AG 1 تعیین گردید. بر اساس ویژگی­های کشت سختینه، زیرگروه جدایه­ها به عنوان AG 1- IA تعیین شد. قطر متوسط ریسه 7 میکرومتر و تعداد متوسط هسته­ها در هر سلول ریسه­ای 4/6 عدد بود. پرگنه­ی قارچ بعد از دو هفته رشد روی محیط کشت سیب زمینی، دکستروز آگار (PDA) قهوه­ای روشن بود و تعداد زیادی سختینه­ی قهوه­ای تیره با ابعاد 7/0-4 × 1-5/4 میلی­متر روی محیط کشت تولید شد. درجه حرارت بهینه آن برای رشد 28 و دماهای کمینه و بیشینه به ترتیب 10 و 35 درجه سانتی­گراد بود. نرخ رشد خطی قارچ در دمای بهینه 34 میلی­متر در روز بود. بیماری­زایی قارچ با قرار دادن قرص­های 8 میلی­متری از حاشیه پرگنه بر روی برگ­ها و غلاف­های گیاهان و تولید علایم سوختگی به اثبات رسید و قارچ مجدداً از بافت­های بیمار جدا گردید. این نخستین گزارش از وجود بیماری لکه قهوه­ای (سوختگی ریزوکتونیایی) چمن‌ها در ایران می­باشد و گیاه النا به عنوان میزبان جدیدی برای قارچ R. solani در ایران معرفی می­گردد.