بین‌المللی‌شدن آموزش عالی و آینده‌ ارزیابی علم و فنّاوری در ایران

رقابت‌پذیری در علم، فناوری و نوآوری به اصلی جهان‌شمول تبدیل شده است؛ به شکلی که امروزه اثربخشی محلی مؤسسات آموزش عالی در چگونگی نقش‌آفرینی آنها در سپهر جهانی معنا پیدا کرده است. تلاش کشورهای مختلف برای پشتیبانی از حضور دانشگاه‌هایشان در نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی یکی از مصادیق این مدعی است. مشارکت و تسهیم کشورها در منافع حاصل از انجام برنامه‌های آموزشی، پژوهشی، فناورانه و نوآورانه مشترک و چندجانبه در دستیابی به وضعیت‌های مطلوب آینده نقش تعیین‌کننده‌ای پیدا کرده است. محدودیت منابع انسانی مستعد و باهوش از یک سو و نیز محدود بودن منابع مالی باعث شده کشورهای مختلف از طریق ایجاد بستر لازم از حیث بین‌فرهنگی و بین‌المللی زمینه‌های تعریف و اجرای برنامه‌های مشترک در حوزه‌های متفاوت علم، فناوری و نوآوری را ایجاد کنند به شکلی که شبکه‌ای از افراد حقیقی همچون پژوهشگران و دانشگاهیان و نیز افراد حقوقی همچون دانشگاه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی دولتی و غیردولتی از سراسر جهان ایجاد شود و در این شبکه با به اشتراک گذاشتن ایده‌ها و سرمایه‌های معنوی و نیز مادی بتوانند منافع بلند‌مدت خود را تأمین کنند. هدف اصلی این مقاله پاسخ به این پرسش است که بین‌المللی‌شدن آموزش عالی چگونه می‌تواند به تحقق آیندة مطلوب ارزیابی علم و فناوری در ایران کمک کند؟ روش استفاده شده برای پاسخ به این پرسش مطالعات اسنادی با رویکرد آینده‌پژوهی بوده است به شکلی که روندهای مرتبط با تأثیر بین‌المللی‌شدن در شکلی‌دهی به نظام ارزیابی علم و فناوری تحلیل شده است. یافتة اصلی به دست آمده در این مقاله آن است که بین‌المللی‌شدن آموزش عالی یکی از روندهای اصلی شکل‌دهنده به آیندة علم، فناوری، آموزش عالی و دانشگاه است و از این رو نظام ارزیابی علم و فناوری به طور اجتناب‌ناپذیری ناگزیر از لحاظ کردن این موضوع است در غیر اینصورت کیفیت رقابت‌پذیربودن مؤسسات علمی و فناورانه در آینده از میان خواهد رفت.