تأثیر موخور بر کربوهیدرات، پرولین و کلروفیل در گونه‌های مختلف درختی جنگل‌های زاگرس

سابقه و هدف: یکی از عوامل تهدید کننده جنگل‌های زاگرس وجود گونه نیمه‌انگلی موخور (Loranthus europeaus Jacq.) می-باشد که با اکثر گونه‌های درختی همزیستی دارد. پژوهش پیش‌رو به‌منظور بررسی تأثیر موخور بر کربوهیدرات، پرولین و کلروفیل در گونه‌های بلوط ایرانی (Quercus baantii Lindl.)، کیکم (Acer monspessulanum L.) و بادام (Amygdalus elaeagnifolia Spach) به‌عنوان میزبان‌های رایج موخور در جنگل‌های استان ایلام انجام شد. مواد و روش‌ها: تعداد نه رویشگاه که آلودگی بیشتری را در استان ایلام داشتند، انتخاب شد. سپس از هر رویشگاه به‌طور تصادفی حداقل شش پایه با شرایط یکسان از نظر قطر، ارتفاع، شدت ابتلا به موخور و جهت یکسان از درختان بادام، بلوط ایرانی و کیکم انتخاب شد. سپس اقدام به برداشت برگ‌ها از شاخه‌های سالم و آلوده شد. از هر پایه، چهار نمونه برگ شامل برگ شاخه سالم درخت میزبان (I)، برگ درخت میزبان پایین‌تر از محل اثر موخور (B)، برگ درخت میزبان بالاتر از محل اثر موخور (A) و برگ موخور (M) نمونه‌گیری شدند و پس از انتقال به آزمایشگاه، مقدار کربوهیدرات، پرولین و کلروفیل آن‌ها اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که مقدار کلروفیل a و b و کربوهیدرات در گونه‌های بادام و بلوط ایرانی اختلاف معنی‌داری در موقعیت‌های مختلف گیاه موخور و شاخه‌های پایین‌تر و بالاتر از محل اثر موخور و سالم داشتند. همچنین، بیشترین مقدار کلروفیل a و b در گیاه موخور در دو گونه مذکور مشاهده شد. مقدار پرولین، کلروفیل و کربوهیدرات در موقعیت‌های پایین‌تر و بالاتر از محل اثر موخور، شاهد موخور و شاخه غیر آلوده اختلاف معنی‌داری در گونه کیکم نداشتند ولی بیشترین مقدار کربوهیدرات با 282/2 میلی‌گرم بر گرم و پرولین 552/0میکرومول بر گرم وزن تازه در گیاه موخور وجود داشت. گونه‌های مورد مطالعه از نظر میزان کلروفیل b در نمونه موخور و پایین-تر از محل اثر موخور اختلاف معنی‌داری را نشان دادند و بیشترین مقدار کلروفیل در این دو موقعیت متعلق به گونه بادام بود. در گونه بادام، بیشترین مقدار کربوهیدرات با 017/3 میلی‌گرم بر گرم در برگ موخور و نمونه پایین‌تر از محل اثر آن به میزان 99/2 میلی‌گرم بر گرم وجود داشت. در حالی‌که در بلوط ایرانی کمترین مقدار کربوهیدرات در گیاه موخور (159/2 میلی‌گرم بر گرم) و بیشترین مقدار آن پایین‌تر از محل اثر موخور (094/3 میلی‌گرم بر گرم) اتفاق افتاد. همچنین گونه‌های مورد بررسی در موقعیت بالاتر از محل اثر موخور از نظر کربوهبدرات با هم تفاوت داشتند و گونه بلوط ایرانی و کیکم به ترتیب با 12/3 و 55/2 میلی گرم بر گرم بیشترین و کمترین میزان را نشان دادند. گونه‌های مورد بررسی در موقعیت برگ موخور و پایین‌تر از محل اثر موخور از نظر پرولین نیز تفاوت معنی‌داری را نشان دادند و گونه بادام بیشترین مقدار پرولین را در این موقعیت‌ها داشت. نتیجه‌گیری: مقدار کربوهیدرات و کلروفیل در برگ درختان بلوط و بادام پایین‌تر و بالاتر از محل اثر موخور به طور معنی‌داری متفاوت بود. به عبارت دیگر می‌توان گفت که گیاه نیمه انگلی موخور به عنوان یک تنش بیولوژیکی بر فعالیتهای فیزیولوژیکی درختان جنگلی تاثیر دارد که این اثرات در گونه‌های مختلف متفاوت است.