تاثیر کاربرد خاکی هیومیک‌‌اسید و محلول‌پاشی برگی بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان روغن گلرنگ ((Carthamus tinctorius L.

سابقه و هدف: ‌گلرنگ یکی از مهم‌ترین گیاهان روغنی ست، که در بسیاری از مناطق نیمه خشک جهان رشد می‌کند. هیومیک‌اسید اصلی‌ترین بخش مواد هیومیکی و مهم‌ترین جزء ماده آلی خاک (هوموس) را تشکیل می‌دهد که باعث افزایش عملکرد و کیفیت محصول می‌شود. چای‌کمپوست هوازی حاوی جمعیت بالایی از میکروارگانیسم‌های زنده نظیر ریزوباکتر، تریکودرما و گونه‌های سودوموناس می‌باشد که باعث افزایش رشد و عملکرد گیاهان می‌شوند. ورمی‌واش به‌عنوان عصاره ورمی‌کمپوست یک کود آلی مایع است که از مواد ترشحی و فضولات دفعی کرم‌خاکی به‌ دست می‌آید و به ‌صورت اسپری برگی به‌کار می‌رود. هدف از این تحقیق بررسی کاربرد کود هیومیک‌اسید و محلول‌پاشی چای‌کمپوست و ورمی‌واش بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان روغن در گیاه گلرنگ رقم گلدشت است. مواد و روش: به منظور مطالعه اثر هیومیک‌اسید گرانول و محلول‌پاشی چای‌کمپوست و ورمی ‌واش بر عملکرد، اجزاء عملکرد و میزان روغن گلرنگ آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان انجام شد. تیمارها شامل کاربرد خاکی هیومیک اسید ( صفر (شاهد)، 500، 1000 و 1500 کیلوگرم در هکتار) و چهار سطح محلول‌پاشی آب مقطر به عنوان شاهد، ورمی‌واش 1:10، ورمی‌واش 1:20 و چای‌کمپوست بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد اثر سطوح مختلف هیومیک‌اسید بر ارتفاع بوته، وزن طبق، تعداد دانه، وزن هزار دانه و درصد روغن معنی‌دار بود اما تیمارهای محلول‌پاشی و اثر متقابل آن‌ها بر این صفات معنی‌دار نبود. افزایش وزن طبق در گلرنگ با کاربرد هیومیک‌اسید می‌تواند به دلیل افزایش تعداد دانه و وزن هزار دانه باشد. قطر ساقه، تعداد طبق کل، تعداد طبق بارور، عملکرد روغن و عملکرد دانه تحت تأثیر اثر هیومیک‌اسید و محلول‌پاشی قرار گرفت، اما بر هم‌کنش اثر هیومیک‌اسید در محلول‌پاشی تأثیر معنی‌داری بر صفات فوق نداشت. به‌نظر می‌رسد افزایش فتوسنتز و متابولیسم گیاهی در اثر مصرف هیومیک‌اسید، موجب افزایش مواد ذخیره شده و کاهش محدودیت منبع شده که موجب سرازیر شدن مواد پرورده به سمت دانه و افزایش وزن هزار دانه در گیاه گلرنگ می‌گردد. نتیجه‌گیری: نتایج بدست آمده از این آزمایش نشان داد که در بین سطوح مختلف کود هیومیک‌اسید مقدار 1500 کیلوگرم در هکتار می‌تواند نقش موثری در افزایش ارتفاع بوته، قطر ساقه، وزن طبق، تعداد طبق، تعداد طبق بارور، تعداد دانه، وزن هزار دانه، درصد روغن، عملکرد روغن و عملکرد دانه داشته باشد. محلول‌پاشی چای ‌کمپوست بیش‌ترین تأثیر را در افزایش قطر ساقه، تعداد طبق، تعداد طبق بارور، عملکرد روغن و عملکرد دانه داشت. در مجموع می‌توان گفت در شرایط آب و هوایی مشابه رفسنجان، کاربرد کود زیستی هیومیک‌اسید به میزان 1500 کیلوگرم در هکتار و محلول‌پاشی چای‌کمپوست مناسب‌ترین تیمار برای افزایش عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن در گیاه گلرنگ بود.