تحلیل عوامل مؤثر در وضعیت محیط زیست انسانی شهر تهران براساس مدل DPSIR

اهمیــت محیط‌های مســکونی شــهری به‌عنوان سکونتگاه‌های اصلــی مــردم، روزبه‌روز در حــال افزایــش اســت. در این بین، تراکم بالای جمعیت در نواحی شهری کیفیت محیط زیست این مناطق را کاهش داده است که به همین دلیل باید به کیفیت این زیستگاه‌ها توجه ویژه‌ای شود. این مطالعه با هدف شناسایی زنجیره‌های علـت و معلـولی، به‌صورت توصیفی-تحلیلی براساس مدل DPSIR با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و تجزیه‌وتحلیل آماری در سال ۱۳۹2 انجام شده است. نتایج حاصل از بررسی مؤلفه‌های زیستگاه شهر تهران در قالب نیروی محرکه، اثر، وضعیت، فشار و پاسخ مدل DPSIR، نشان می‌دهد میزان استقرار جمعیت و مراکز کار و فعالیت توأم با بی‌انضباطی کالبدی از مهم‌ترین شاخصه‌های مؤثر به‌عنوان نیروی محرکة زیستگاه شهر تهران است. در این بین، تحت تأثیر مستقیم نیروی محرکة شهرنشینی شتابان، فشار بر منابع اکولوژیکی و بر منابع طبیعی شهر محسوس است، اما عمده‌ترین وضعیت نیروی محرکة شهرنشینی شتابان برای تمام متغیرها به‌رغم مثبت‌بودن روندها، در مقایسه با وضعیت ایده‌آل و استاندارد چندان مناسب نیست. همچنین مهم‌ترین آثار وضعیت مطلوب یا نامطلوب اجزا و بخش‌های عمدة یک زیستگاه در قالب دو بخش آلودگی‌ها و سلامت و بهداشت عمومی منعکس می‌شود. در این بین از بهترین پاسخ‌های موجود می‌توان به تهیه و انتشار نخستین گزارش وضعیت محیط زیست شهر تهران، تصویب و ابلاغ طرح جامع راهبردی ساختاری این شهر در سال 1387، تصویب طرح تفصیلی شهر تهران در سال 1388 و الزام به تهیة برنامة عملیاتی شهرداری تهران اشاره کرد.