تحلیل مکان‌گزینی استقرار انسانی در شرایط بحرانی (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه)

 وقوع بلایای طبیعی مانند زلزله همواره در قرون متمادی زندگی جوامع انسانی را تهدید کرده است و سبب بی‌خانمانی و آوارگی ناگهانی بسیاری از انسان‌ها شده است. سازمان‌های مسئول در زمینة مدیریت بحران در مراحل اولیة مواجهه با چنین شرایطی، به مکان‌یابی بهینه به‌منظور اسکان موقت و ساماندهی آسیب‌دیدگان و بازماندگان حادثه در کنار رسیدگی به امور آن‌ها توجه دارند. البته به‌دلیل وضعیت اضطراری حادثه، بیشتر مکان‌یابی‌ها و اسکان آسیب‌دیدگان پشتوانة علمی لازم را ندارد و به‌این‌ترتیب هزینة هنگفتی را به مدیریت شهری تحمیل می‌کند. با توجه به قرارگیری کشور روی کمربند زلزله، پژوهش حاضر شهر ارومیه را به‌واسطة ویژگی‌های طبیعی و خطر لرزه‌خیزی متوسط توأم با شرایط خاص شهرسازی، به‌عنوان الگوی تهیة پایگاه داده مکانی با هدف مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله بررسی کرده است. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی است و پژوهش با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با ماهیت کاربردی صورت گرفته است. بدین‌منظور، معیارها و عوامل مؤثر در مکان‌یابی اسکان موقت شامل ویژگی‌های طبیعی، شبکة ارتباطی، کاربری‌های سازگار و ناسازگار به چندین زیرمعیار تقسیم شد. با توجه به وابستگی متقابل معیارها براساس یافته‌های تحقیق، آن‌ها پس از وزن‌دهی با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای، در محیط GIS تلفیق‌ شدند و ضمن تطبیق با استانداردهای بین‌المللی برای یک‌سوم جمعیت شهری، مکان‌های اسکان موقت شهر ارومیه با اولویت‌بندی سه‌گانه براساس ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالفعل و بالقوة مدیریت شهری انتخاب شد.