تحلیل گرادیان الگوی سیمای سرزمین شهری(مطالعه‎ی موردی: شهر اصفهان)

کمّی‎کردن الگوی سیمای سرزمین شهری برای ارزیابی و پایش کارکردهای اقتصادی ـ اجتماعی و زیست‎محیطی شهری ضرورت دارد. در این مطالعه از ترکیب روش تحلیل گرادیان و متریک‎های سیمای سرزمین، برای کمّی‎کردن الگوی سیمای سرزمین شهر اصفهان استفاده شده است. بدین منظور نقشه‎ی کاربری اراضی سال 1386 در شش طبقه‎ی انسان‌ساخت، کشاورزی، فضای سبز، بایر، جادّه و رودخانه تهیّه شد. برای انجام تحلیل گرادیان دو ترانسکت در جهت شمال ـ جنوب و شرق ـ غرب با عبور از مرکز شهر، هدایت شد. برای محاسبه‎ی متریک‌ها در طول ترانسکت‌ها از روش پنجره‎ی متحرّک استفاده شد و متریک‌ها در دو سطح کلاس و سیمای سرزمین کمّی شدند. در کل، در سطح کلّ سیمای سرزمین شهر اصفهان، بیشترین درصد کلاس و تراکم لکّه و نمایه‎ی بزرگترین اندازه‎ی لکّه مربوط به اراضی کشاورزی است و میانگین اندازه‎ی لکّه‎ی اراضی بایر و مرتع بیشترین مقدار است. در طول ترانسکت‌ها علاوه‎بر تغییر انواع کاربری‌ها، تغییر در مقادیر متریک‌های مختلف نیز مشاهده شد. متریک تراکم لکّه و تراکم حاشیه به‎سمت مرکز شهر افزایش یافت. به‌طور کلّی نتایج حاصل نشان داد، میانگین اندازه‎ی لکّه در حواشی ترانسکت بیشتر است و به‎عکس تراکم لکّه و تراکم حاشیه در مرکز شهر مقادیر بیشتری دارد. از این نتایج می‎توان چنین برداشت کرد که مقادیر تراکم لکّه و تراکم حاشیه با توسعه‎ی شهری افزایش یافته است. این مطالعه نشان داد در طول ترانسکت‌ها علاوه‎بر تغییرات کاربری‌ها، شکل و تراکم لکّه‌ها نیز تغییر کرده است و روند این تغییرات در دو ترانسکت از هم متفاوت است.