تعیین ارتباط بین نوسانات تولید گونه‌های مرتعی با خشکسالی به منظور پیش‌بینی تولید با استفاده از شاخص‌های خشکسالی هواشناسی

پیش‌بینی عملکرد گونه­های مرتعی، یکی از ابزارهای کارا در برنامه­ریزی و سیاست‌گذاری منابع طبیعی هر کشور اسـت. متغیرهای آب و هوایی از جمله بارش و دما، نقش مهمی در پیش‌بینی تولید گونه­های مرتعی دارند. در این تحقیق، به منظور تعیین اثرات خشکسالی بر تولید گونه­های گیاهی شاخص مراتع قوشه استان سمنان، اندازه­گیری تولید گونه­های شاخص منطقه در 30 پلات دو متر مربعی واقع بر دو ترانسکت به روش قطع و توزین و در یک دورۀ ده ساله (بین سال­های آبی 85-1384 تا 94-1393) انجام شد. در مرحلۀ بعد، ضمن محاسبۀ چندین شاخص خشکسالی و بررسی ارتباط بین مقادیر تولید گونه­های مرتعی و مقادیر شاخص­های خشکسالی، مدل پیش‌بینی تولید در منطقۀ مورد بررسی براساس مقادیر شاخص­های خشکسالی مد نظر قرا گرفت. براساس مقادیر شاخص­های خشکسالی SIAP، PNPI و Z - Score، در دورۀ ده ساله مورد بررسی، چندین دورۀ ترسالی و خشکسالی حادث شده است. بررسی روابط بین مقادیر تولید و شاخص­های خشکسالی نشان داد که بهترین مدل خطی یک متغیرۀ ارائه شده برای تولید کل، مربوط به شاخص­های SIAP و Z – Score با 1/0= RRMSE بود که 53 درصد تغییرات تولید را در سطح اعتماد 95 درصد توجیه نمودند. اثر دوره­های خشکسالی و ترسالی بر مقادیر و تولید گونه­های مورد بررسی متفاوت بوده است، به­طوری­که نوسانات سالانۀ تولید برای گونه‌های یکساله بسیار شدید (بین 1 تا 11 درصد تولید کل سالانه) و برای گونه­های چندساله و درختچه­ای بسیار ناچیز بوده است. حساسیت گونه­ها به نوسانات سالانۀ بارش و دوره­های خشکسالی، ارتباط نزدیکی با ساختار و عمق ریشه­دوانی گونه­ها دارد. با توجه به نتایج این تحقیق، گونه­های Zygophyllum eurypterum، Stipa barbata و Ephedra intermedia و Artemisia sieberi به عنوان گونه­های پیشنهادی در اصلاح و احیاء مراتع مورد مطالعه توصیه می­شوند.