تعیین سهم سازندهای زمین‌شناسی در تولید رسوب معلق با استفاده از روش منشایابی رسوب (حوزه آبخیز زیارت استان گلستان)

روش منشایابی رسوب به‌عنوان روشی موفق و مؤثر برای تعیین سهم منابع رسوب در تولید رسوب در طول دو دهه­ی اخیر به اثبات رسیده است. حوزه آبخیز زیارت در استان گلستان، یکی از منابع تأمین آب شهر گرگان است. واحدهای اصلی زمین‌شناسی این حوضه شامل شیست گرگان، رسوبات آبرفتی دوره کواترنر، سازند شمشک و خوش ییلاق است که می‌توانند نقش مهمی در فرسایش و تولید رسوب داشته باشند. برای منشایابی رسوب، 14 نمونه از رسوب معلق رواناب خروجی حوضه (رسوب تولیدی) و 43 نمونه از واحدهای زمین‌شناسی  (منبع رسوب) از عمق 5-0 سانتی‌متری جمع‌آوری و عناصر ژئوشیمایی و سزیوم ۱۳۷ به عنوان ردیاب در نمونه‌ها اندازه‌گیری شد. با استفاده از آزمون کروسکال- والیس و تحلیل تشخیص ترکیب بهینه ردیاب‌ها مشخص شد. بر این اساس، ردیاب­های کربن آلی، سزیوم137 و مس بالاترین توان جداسازی منابع رسوب را داشتند. نتیجه­ی مدل چندمتغیره­ی ترکیبی منشایابی رسوب نشان داد، سازند شمشک، نهشته های آبرفتی رودخانه ، خوش ییلاق و شیست گرگان به ترتیب 2/42 ، 9/31 ،7/23 و 6/1 درصد در تولید رسوب سهم دارند.