تمایزات منطقه‌ای و سطوح تکنولوژی تولیدات صنعتی ایران

اگرچه تولیدات هر منطقه به‎تنهایی می‌تواند، به‎عنوان معیاری برای سطح رفاه آن منطقه قلمداد شود، اما در ادبیّات جدید در این زمینه، نه‎تنها تولید، بلکه سطح تکنولوژی به‎کار گرفته‎شده‎ی تولید در هر منطقه نیز، از اهمّیّتی اساسی برای رتبه‌بندی مناطق از دیدگاه سطح توسعه‎یافتگی و به‎ویژه توسعه‎ی پایدار قلمداد می‎شود. این در حالی است که توزیع فضایی نامتعادل منابع و عوامل تولید، پتانسیل‌های متفاوتی را برای مناطق مختلف به‎همراه داشته و از این‌رو، می‌توان سطوح تکنولوژی متفاوت در تولیدات مناطق را انتظار داشت. با این همه، اگرچه بررسی تمایزات منطقه‌ای بر اساس متغیّرهای گوناگون یکی از موارد با اهمّیّت در اقتصاد و به‎ویژه در حوزه جغرافیای اقتصادی و اقتصاد منطقه‌ای قلمداد می‌شود، اما بررسی تمایزات تولیدات مناطق برحسب سطوح تکنولوژی، موضوعی است که با همه‎ی اهمّیّت، کمتر مورد توجّه قرار گرفته و از این‌رو، این مطالعه با هدف بررسی تمایزات منطقه‌ای در سطوح تکنولوژی بخش صنعت استان‌های کشور طراحی شده است. سطح تکنولوژی با توجّه به سه معیار اساسی تولیدات صورت گرفته، ارزش‌افزوده‎ی ایجادشده و اشتغال صنعتی موجود و در بازه‎های زمانی سال‌های 1374، 1379 و 1384 (سال‌های نخست برنامه‌های دوم، سوم و چهارم توسعه) انجام گرفته است. برای تعیین سطح تکنولوژی نیز از شاخص کیفیّت نیروی‌انسانی، تبلوریافته در سطح مهارت کارکنان استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان‌دهنده‎ی آن است که سطح تکنولوژی در صنایع تولیدی ایران، به‎شدّت تحت تأثیر مکان استقرار بنگاه‌های صنعتی و درنتیجه تمایزات موجود استان‌ها قرار داشته و تغییر معیار تعیین سطح تکنولوژی نیز این نتیجه را تغییر نداده است.