جستاری در شناخت نوع ادبی دستورنامه و آثار آن

نویسنده

چکیده مقاله:

در خصوص بزرگان تاریخ نظیر شاهان، وزرا، رجال سیاسی، ادبا، فقها، علما و... از دیرباز تا کنون آثار مستقلی تدوین و تصنیف شده و بعضاً نیز در مطاوی آثارتاریخی و کتابشناسی بدان‌ها پرداخته شده است. از زمرة این قبیل آثار باید از کتبی نام برد که به طبقة دستوران (صدوران یا وزراء) پرداخته‌اند و می‌توان آن‌ها را در یکی از اقسام نثر فارسی مسمّی به دستورنامه‌ها طبقه‌بندی کرد. مقصود از این نوع خاص، آثاری‌اند که یا به‌مثابة کتب تاریخ عمومی از پیش‌ازاسلام تا عصر مولّف را از منظر شناخت وزرا بررسیده و یا اینکه اختصاصاً یکی از ادوار تاریخی را مطمح نظر قرار داده‌اند. پیشینة این‌گونه آثار به پس از اسلام برمی‌گردد. در ادبیّات عرب کتبی نظیر الوزراء و الکتّاب الجهشیاری و تاریخ فخری ابن الطقطقی داعیه‌دار این قسم ادبی به شمار می‌روند. در ادبیّات فارسی نیز نگارش دستورنامه‌ها از قرن ششم متداول شده و تا سده‌های اخیر ادامه یافته است. برخی از این قبیل آثار عبارت‌اند از: تاریخ‌الوزراء نجم‌الدین قمی، نسائم‌الاسحار ناصرالدین منشی کرمانی، آثارالوزراء عقیلی و... . دستورنامه‌ها از جهات تاریخی، اجتماعی، سیاسی و ادبی از اهمیّت بسزایی برخوردارند. تعدادی از آثار این نوع ادبی تصحیح و طبع شده و برخی هنوز در کسوت نسخ خطّی و چاپ سنگی باقی مانده‌اند. نگارنده در این نوشتار کوشیده ضمن احصاء دستورنامه‌های فارسی به بررسی و بیان خصایص این دسته آثار از منظر ساختاری، محتوایی بپردازد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

جستاری حقوقی در قراردادهای هنرمندان اجراکننده آثار ادبی و هنری؛ با تأکید بر مطالعه تطبیقی

اجراکنندگان آثار ادبی و هنری (ازجمله بازیگران و خوانندگان)، مانند هر مالک فکری دیگری حق بهره‌برداری از اجرای هنری خود را دارند. آنها می‌توانند شخصاً از این حق بهره‌برداری کنند یا از طریق قرارداد، اجازه بهره‌برداری آن را به دیگری اعطا نمایند یا اساساً حقوق خود را به دیگری انتقال دهند. قراردادهای مذکور معمولاً با مسائل حقوقی مانند مشخص نبودن ماهیت عقد، موضوع انتقال حقوق اجراکننده به تولیدکنندگان...

متن کامل

جستاری در شناخت انسان از منظر قرآن

خداوند در قرآن انسان را خلیفه خود خوانده است. در حقیقت می‌توان گفت که این اصطلاح بر گروهی از انسان‌ها به صورت تشکیکی اطلاق می‌شود، این است که شامل پیامبر اکرم (ص)، سایر انبیاء، ائمه معصومین(ع) و اولیای دیگر می‌شود. در حقیقت هر انسانی بالقوه خلیفه خداست، ولی به فعلیت رسیدن این قوه، بستگی به تلاش فرد و توفیق حق دارد. پژوهش حاضر در صدد است به روش توصیفی-تحلیلی با بهره‌گیری از آیات قرآن و با رجوع ب...

متن کامل

جستاری در شناخت مآخذ کتاب «پند پیران»

 پند پیران از متون عرفانی به‌جامانده از قرن پنجم هجری است که نویسندۀ آن ناشناخته است. این کتاب مجموعه‌ای از حکایات را با موضوعات مختلف در خود جای داده است. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در حکایات این کتاب جلوه‌گری می‌کند، تصوف و عرفان است. منبع حکایات این کتاب که دربارۀ صوفیان مشهور قرن سوم هجری و شیوۀ زندگی و کرامات ایشان است، ناشناخته مانده و بدان اشاره‌ای نشده است؛ بنابراین، در این گفتار برآنی...

متن کامل

جستاری در شناخت انسان از منظر قرآن

خداوند در قرآن انسان را خلیفه خود خوانده است. در حقیقت می‌توان گفت که این اصطلاح بر گروهی از انسان‌ها به صورت تشکیکی اطلاق می‌شود، این است که شامل پیامبر اکرم (ص)، سایر انبیاء، ائمه معصومین(ع) و اولیای دیگر می‌شود. در حقیقت هر انسانی بالقوه خلیفه خداست، ولی به فعلیت رسیدن این قوه، بستگی به تلاش فرد و توفیق حق دارد. پژوهش حاضر در صدد است به روش توصیفی-تحلیلی با بهره‌گیری از آیات قرآن و با رجوع ب...

متن کامل

مطالعه سجع در آثار عرفانی و ادبی

این مقاله در پی تبیین اهمیت و کیفیت استفاده از سجع، مبتنی بر ساختار و روح زبان فارسی در آثار عرفانی و ادبی است. در این میان، به علل توجه نویسندگان و میزان توفیق آنان در رعایت قواعد اصولی سجع از منشأ عربی آن، با هدف چگونگی استفاده مؤلفان از سجع و موازنه اشاره می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که برای آفرینش اثر هنری مبتنی بر سجع، تغییر ساختار ظاهر به تغییر ساختاری درونی اثر از جمله محتوا و توصیف رویداده...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 70  شماره 236

صفحات  59- 80

تاریخ انتشار 2018-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023