جغرافیای سیاسی به‌مثابۀ یک علم تجربی
نویسندگان
چکیده مقاله:
در یک تقسیم کلی می‌توان علم را به دو معنای عام و خاص درنظر گرفت. علم در معنای کلی و عام، مشتمل بر مجموع دانستنی‌ها، صرف‌نظر از موضوع، محتوا و روش‌شناسی آن است. در زبان انگلیسی، از این معنای علم با واژۀ knowledge [1] یاد می‌شود. علم در مفهوم خاص، به آن دسته از معرفت‌ها گفته می‌شود که ویژگی تجربی و آزمون‌پذیر دارند و با واژة science [2] معرفی میشوند. براساس ضابطة تجربهپذیری، بسیاری از علوم و معارف نظیر فلسفه، ریاضیات، ادبیات، شعر، فقه، منطق و نظایر آن، از قلمرو معرفت علمی خارج میشوند. در نزد فلاسفة پوزیتیویست علم و براساس ضابطۀ «معناداری»[3]، علم تجربی معرفتی مبتنیبر مشاهده و آزمون است و قابلیت اثبات و ابطال‌پذیری تجربی دارد. از این‌رو، هر معرفت قابلآزمون و اثبات، در زمرة معرفت علمی (تجربی) قلمداد می‌شود. دانش جغرافیا و از آن میان شاخة جغرافیای سیاسی که روابط نظام‌مند میان انسان (سیاست) و محیط جغرافیایی را بیان و تشریح میکند، از جمله علوم قدیمی است که سابقة آن به اندازۀ عمر انسان در زمین است. پرسش اساسی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که آیا می‌توان جغرافیای سیاسی را به‌مثابة معرفتی تجربی، در ردیف علوم تجربی قلمداد کرد. مطابق فرضیة این مقاله، جغرافیای سیاسی بهدلیل برخورداری از ویژگی‌های معرفت تجربی، در ردیف علوم تجربی قرار دارد. از این‌رو، می‌توان جغرافیای سیاسی را دانشی تجربی بهشمار آورد. [1]. علم بهمعنای عام [2]. علم به معنای خاص [3]. Meaningfulness
منابع مشابه
مطالعه علم سنجی جایگاه کشورهای خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات
هدف: هدف این پژوهش مطالعه جایگاه کشورهای خاورمیانه و تعیین کشورهای قدرتمند اطلاعاتی، وابسته و ضعیف آنها براساس چارک تولیدات علمی و همکاریهای علمی در جغرافیای سیاسی اطلاعات است. روش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نوع علمسنجی است که با روشهای اسنادی و تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش 16 کشور خاورمیانه است که براساس تولیدات علمی و همکاریهای علمی منطقهای و فرامنطقهای از سال 2008-...
متن کاملرویکردی نو در بازتعریف جغرافیای سیاسی
فهم جغرافیای سیاسی، مستلزم درک کنش متقابل جغرافیا و سیاست است. از زمان طرح دانش‌واژة جغرافیای سیاسی، از این علم تعاریف و تفاسیر مختلفی ارائه شده است که اغلب آنها تابع پارادایم حاکم و تخصص مفسران بوده‌اند. تفاسیر جدید نیز متأثر از مکتب فضا، به گزارة «جغرافیای سیاسی به مطالعة کنش متقابل فضا و سیاست می‌پردازد» بسنده کرده‌اند. پرسشوپاسخ‌ها در جامعة دانشگاهی ایران نیز گویای آن است که این گزاره، به...
متن کامل«جغرافیای سیاسی جهان اسلام»
کتاب جغرافیای سیاسی جهان اسلام در نه فصل سامان یافته است. فصل اول: سیری در تحولات جغرافیای سیاسی؛ فصل دوم: پیدایش اسلام وجایگاه شبه جزیره عربستان؛ فصل سوم: جغرافیای سیاسی مرکز جهان اسلام؛ فصل چهارم: جغرافیای شرق جهان اسلام؛ فصل پنجم: جغرافیای شمال جهان اسلام؛ فصل ششم: جغرافیای غرب جهان اسلام؛ فصل هفتم: برداشت اسلام وجهان غرب از یکدیگر وپیامدهای ژئوپولتیکی آن؛ فصل هشتم: وحدت جهان اسلام؛ فصل نهم:...
متن کاملواکاوی قلمرو جغرافیای سیاسی والیان فیلی پشتکوه
والیان فیلی یکی از سلسلههای محلی ایران است که در لرستان پیشکوه و پشتکوه حکمرانی داشتند. در روزگار سلطنت قاجاریه قلمرو والیگری آنان صرفاً به قسمت کوچکی از این ناحیه به نام پشتکوه محدود گردید و با عنوان «والیان فیلی پشتکوه» مشهور شدند. یکی از نکات مبهم در مورد والیان فیلی پشتکوه، حدود و ثغور قلمرو حکومت محلی آنهاست؛ به‌ویژه اینکه واکاوی نوشتههای دهههای اخیر نشان می‌دهد که علاقه‌ای نسبی در میا...
متن کاملجغرافیای سیاسی و حقوق بینالملل دریاها
از زمان آغاز تدوین حقوق بینالملل دریاها، عامل جغرافیا نقش مهمی را ایفا کرده است. امروزه نیز مسائلی مانند وقایع قطب شمال و منازعات میان کشورها در بسیاری از نقاط دنیا بر سر قلمروهای دریایی، بیانگر این واقعیت است که عامل مکان، نقش اساسی در بحثهای میان کشورها دربارۀ ادعاهای حقوقی آنها بازی میکند. این پژوهش بر اساس دیدگاه نئورئالیستی و با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی این مسئله می‌پردازد که عوامل...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 48 شماره 2
صفحات 389- 405
تاریخ انتشار 2016-06-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023