ساخت و اعتباریابی پرسش‌نامه الگوی تنظیم رغبت بر اساس متون اسلامی

در صورتی که رغبت به موضوعات و اهداف دنیوی تابع رغبت به موضوعات و اهداف اخروی باشد از نظر آموزه‌های اسلامی، زهد تحقق می‌یابد و نشانه آن است که رغبت‌ها تنظیم شده است. این مفهوم در روان‌شناسی هم می‌تواند کارکرد داشته و مفید باشد. یکی از شیوه‌های استفاده‌کردن از مفاهیم و عملیاتی‌کردن آنها در روان‌شناسی قابلیت سنجش آن مفاهیم است. از همین‌روی هدف این مقاله ساخت پرسش‌نامه‌ای برای سنجش تنظیم رغبت‌ها مبتنی بر دیدگاه اسلام است. برای این منظور، پس از استخراج مفهوم تنظیم رغبت و ساخت گویه‌هایی بر اساس آنها، به منظور بررسی روایی محتوا، از ارزشیابی 9 کارشناس در دو مرحله استفاده شد. پرسش‌نامه اولیه در دو مرحله آزمایشی (با 60 آزمودنی) و نهایی (با 802 آزمودنی) اجرا شد. در نهایت پس از تحلیل عاملی به روش مؤلفه‌های اصلی و چرخش واریماکس، پرسش‌نامه‌ای 120 گویه‌ای با هفت عامل استخراج شد. این هفت عامل به ترتیب اعتبار عبارت‌اند از: رغبت متعالی، رغبت به خانواده، رغبت به خود، دنیاناپایدارنگری، دنیاآزمون‌نگری، رغبت به منزلت اجتماعی، رغبت به پول و ثروت. نمره بالا در هر کدام از عامل‌ها حکایت از تنظیم مناسب رغبت‌ها دارد. یافته‌ها حکایت از آن دارد که پرسش‌نامه الگوی تنظیم رغبت از روایی و اعتبار لازم برای امور پژوهشی برخوردار است.