شناخت‌ منابع‌ آب‌های‌ زیرزمینی‌ دشت‌ فومنات‌ و مطالعه‌ تغییرات‌ کیفی‌آن‌ها

به‌ منظور شناخت‌ منابع‌ آب‌های‌ زیرزمینی‌ دشت‌ فومنات‌ و مطالعه‌ تغییرات‌ کیفی‌ آن‌ها، مطالعاتی‌ بر روی‌ منابع‌ آب‌های ‌زیرزمینی‌ این‌ منطقه‌ انجام‌ گرفت‌. بدین‌ منظور پس‌ از جمع‌آوری‌ و بررسی‌ اطلاعات‌ اولیه‌ و داده‌های‌ اقلیمی‌، مطالعات‌ صحرایی‌ انجام‌شد. نخست‌ زمین‌ شناختی‌ کواترنر منطقه‌ مورد مطالعه‌ قرار گرفت‌. سپس‌ عوامل‌ مؤثر بر بیلان‌ آب‌ ارزیابی‌ گردید. با استفاده‌ از عکس‌های‌ هوایی‌ و نقشه‌های‌ توپوگرافی‌ در مقیاس‌ ، نقشه‌ فهرست‌ منابع‌ آبی‌ منطقه‌ تهیه‌ شد. پس‌ از به‌ دست‌ آوردن‌ ارتفاع‌سطوح‌ پیزومتریک‌ از سطح‌ دریا نقشه‌های‌ پیزومتریک‌ و هم‌ عمق‌ برخورد به‌ سطح‌ آب‌ زیرزمینی‌ تهیه‌ و نوسانات‌ سالیانه‌ آبخوان‌ها ارزیابی‌ گردید. با استفاده‌ از نتایج‌ آزمایش‌ پمپاژ، ویژگی‌های‌ هیدرولیکی‌ آبخوان‌ها شامل‌ ضریب‌ قابلیت‌ انتقال‌ آب‌ (T) و ضریب‌ذخیره‌ (S) با استفاده‌ از روش‌های‌ تیس ‌ و جاکوب محاسبه‌ شد. هم‌ چنین‌ با استفاده‌ از نتایج‌ آزمایش‌ های‌ پمپاژ پله‌ای‌، ضرایب‌ افت‌ خطی‌ (B)و غیرخطی‌ (C)تعدادی‌ از چاه‌های‌ عمیق‌ منطقه‌ محاسبه‌ و معادلات‌ این‌ چاه‌ها تعیین‌ گردید. پس‌ از آشنایی‌ با آبخوان‌ها و تعیین‌ خطوط اصلی‌ جریان‌ آب‌ های‌ زیر زمینی‌، هیدروشیمی‌ آبخوان‌ها و تغییرات‌ کیفی‌ آن‌ها مورد بررسی‌ قرارگرفت‌. غلظت‌ کاتیون‌ها و آنیون‌های‌ اصلی‌ شامل‌ کلسیم‌ ، منیزیم‌ ، سدیم‌ ، پتاسیم‌ ، کلر، سولفات‌ ، کربنات‌ ، بی‌کربنات‌، فسفر، نیتروژن ‌آمونیاکی‌ ، نیتروژن نیتریت‌ ، نیتروژن نیترات‌، آهن‌ ، بعضی‌ از فلزات‌ سنگین‌ و سمی‌ نظیر سرب، کادمیوم‌ و جیوه‌ ، هم‌ چنین‌ EC ، pH ، BOD ، COD و TDSاندازه‌گیری‌ شد. مطالعات‌ صحرایی‌ و آزمایشگاهی‌ نشان‌ می‌دهد که‌ منطقه‌ مورد بررسی‌ یکی‌ از بهترین‌ مناطق‌ در جلگه‌ گیلان‌ از نظر ذخایر آب‌های‌ زیرزمینی‌ است‌ و آبخوان‌ها شامل‌ یک‌ آبخوان‌ آزاد با دبی‌ ضعیف‌ و تعداد زیادی‌ آبخوان‌های‌ تحت‌ فشار معمولی‌ و تحت‌فشار جهنده‌ (آرتزین‌) بوده‌ و از دبی‌ قابل‌ ملاحظه‌ای‌ برخوردار هستند. هم‌ چنین‌ مطالعات‌ هیدروشیمی‌ نشان‌ می‌دهد که‌ منابع‌ آب‌های ‌سطحی‌ و زیرزمینی‌ منطقه‌ در اغلب‌ موارد از کیفیت‌ خوبی‌ جهت‌ مصارف‌ شرب‌ ، آبیاری‌ و صنعتی‌ برخوردار است‌. نتایج‌ حاصله‌حاکی‌ از افزایش‌ تدریجی‌ هدایت‌ الکتریکی‌ ، سدیم‌ و کلر در مسیر جریان‌ زیرزمینی‌ بوده‌ و برای‌ سایر اندازه‌گیری‌ها تغییرات‌ از روند مشخصی‌ پیروی‌ نمی‌کند. غلظت‌ آهن‌ در آبخوان‌های‌ جنوبی‌ (به‌ ویژه‌ منطقه‌ فومن‌) نسبتاً قابل‌ ملاحظه‌ بوده‌ ولی‌ در آب‌ آبخوان‌های‌ سایر نقاط آهن‌ وجود ندارد. مشکل‌ آلودگی‌ نیترات‌ در آبخوان‌ها مشاهده‌ نگردید. یون‌های‌ سرب‌، کادمیوم‌ و جیوه‌ نیز در آبخوان‌ها وجود نداشته‌ و مقادیر CODو BOD نشان‌ دهنده‌ سالم‌ بودن‌ آب‌ها است‌.