عبدالعزیز بن عبدالقادر مراغی و ابداعات او در موسیقی (بر اساس نقاوةالادوار و دست‌نوشته‌هایی از او)

عبدالعزیز بن عبدالقادر مراغی، پس از افول تیموریان، از زادگاه خود هرات به بورسا و دربار سلطان محمد بن مراد عثمانی رفت و رسالۀ موسیقی خود، نقاوةالادوار، را به او تقدیم کرد. با این‌که کلیات مطالبی که عبدالعزیز در رسالۀ خود آورده، برگرفته از رسالات پدرش است، گاه توضیحات مفیدی در رسالۀ او دیده می‌شود. به‌علاوه، او از برخی ابتکارات خود در این کتاب سخن گفته است؛ مثلاً، از دو شعبه‌ای که خود ابداع کرده و آن‌ها را «شاهی» و «صفا» نامیده است. دست‌نوشته‌ای از او یافته‌ایم که تصنیفی را در شعبۀ صفا، در دور مخمس، با حروف و اعداد، نت‌نویسی کرده است. در این مقاله گمانه‌زنی‌هایی برای یافتن وزن این تصنیف و شیوۀ پیوند هجاها با دور ایقاعیِ آن شده است.