عرفان خراسان و ابن‌عربی؛ تفاوت‌های سلوکی

نویسنده

  • محمد رودگر استادیار گروه عرفان اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
چکیده مقاله:

خراسان به دلایلی چون دوری از مرکز خلافت، همواره مرکز تصوف بوده است، چنان‌که شیعیان و معارضان سیاسی نیز به آن توجه داشته‌اند. تصوفی که امروزه از آن یاد می‌شود، حاصل واکنش‌های مکتب خراسان در برابر ابن‌عربی و شارحانش، چه در سلوک و چه در نظر (وحدت وجود)، است. نوع سلوک مشایخ خراسان در اندیشه‌های نظری ایشان تأثیرگذار بوده است. از این رهگذر، تفاوت‌هایی مبنایی و اساسی بین خود و مکتب ابن‌عربی می‌یافتند. پیدایش روش «وجه خاص» پس از روش «سلوک شطّار» فقط با بررسی این‌ گونه از تفاوت‌ها توجیه‌پذیر خواهد بود. دیگر وجوه افتراق، در برابر تفاوت‌های چشمگیر نظری و سلوکی، رنگ می‌بازند و در نتیجه، بر عمق مخالفت‌های ابتداییِ عرفان خراسان با ابن‌عربی و شارحان افزوده می‌شود. برای نشان‌دادن تفاوت‌ها در حوزه سلوک، در این پژوهش ابتدا سلوک در عرفان خراسان و آنگاه سلوک در مکتب ابن‌عربی بررسی و مقایسه شده است. ثمره این مقایسه، رخ‌نمودنِ تفاوت‌هایی است که علی‌رغم غلبه قاطع عرفان نظریِ ابن‌عربی، تشخص و استقلال مکتب خراسان را دست‌کم در ساحت سلوکی ثابت می‌کند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

عرفان خراسان و ابن‌عربی، تفاوت‌های نظری

چکیده: هرچند نمی‌توان بررسی تاریخی دقیقی درباره خاستگاه تصوف خراسانی و تشخص آن در قرون اولیه دربرابر طریقت‌ها و مکاتب عرفانی عراق و شام صورت داد ولی می‌توان استقلال این مکتب را چه قبل و چه بعد از ابن‌عربی به رسمیت شناخت، تأثیر و تأثرات آن را در مواجهه با مکتب ابن‌عربی و شارحانش بررسی نمود، عرفان نظری آن را بیشتر شناخت و با عرفان نظری محیی‌الدینی مقایسه کرد. اوج مخالفت‌های صوفیه را با وحدت وجود،...

متن کامل

مقایسۀ مقامات سلوکی توکل، رضا و تسلیم در مکتب و ادبیات عرفان با تکیه بر مثنوی‌های عطار نیشابوری

یکی از مباحث بسیار مهم در عرفان عملی، مقاماتی است که سالک باید در طریق وصول به حق، طی کند. عرفا اعتقاد دارند انسان برای رسیدن به قلۀ رفیع معرفت، باید مراتب طریقت را به طور اکمل و اتمّ در وجود خود کسب کند. هدف پژوهش این است که با استفاده از برداشت­های استدلالی و روش توصیفی و تحلیلی، بینش عرفا و به ویژه عطار نیشابوری به مقامات سه­گانۀ توکل، رضا و تسلیم را مورد بررسی و مقایسه قرار دهد. در نگاه عرفا...

متن کامل

بررسی و بازنگری ضرابخانه ناشناس 65 سلوکی

در بررسی­های جدیدی که بر روی سکه­های سلوکی موزه بوعلی همدان صورت گرفت، هشت سکه چهاردرهمی جدید شناسایی شد که می­توان آن‌ها را به ضرابخانه ناشناس 65 نسبت داد. از این تعداد سکه­های شناسایی‌شده در موزه بوعلی هفت سکه مربوط به آنتیوخوس سوم (187-223ق.م) و یک سکه مربوط به سلوکوس چهارم (175- 187ق.م) است. هدف اصلی پژوهش حاضر بازبینی تولیدات و درنهایت شناسایی مکان احتمالی ضرابخانه ناشناس 65 با توجه به حضو...

متن کامل

بررسی عرفان خراسان در سدۀ نهم از منظر جنون المجانین

 جنون المجانین تألیف قوام‎الدین سنجانی خوافی (734-820ق) از نگاشته‌های صوفیانۀ اوائل سدۀ نهم هجری است که دربردارندۀ اطلاعات ارزنده‌ای از صوفیان آن روزگار، نحله‌های مذهبی و جریان‌های کلامی و نیز واردات و واقعات مولف است که با بیانی ادبی قلمی شده است. مولف، کوشیده تا مجالس و تأمّلات عرفانی خود را به شیوۀ پرسش و پاسخ، و اغلب به یاری تمثیل و زبان حال به مخاطب تفهیم کند و از این رهگذر به شرح و تأ...

متن کامل

تفاوتهای بزرگ در افراد کوچک

Extract: Sever coughs of the little Zahra who has 8 months old informed you even before that her parents inter to the ward. Zahra's developmental needs in terms of emotional, physical and social will required a detailed cares in her hospitalization period. But at this time her breathing problem may attracted your attention. Needs and differences of the mentioned infant explain below. Zahra's re...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 4  شماره 8

صفحات  151- 174

تاریخ انتشار 2017-12-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023