علل گرایش و روشهای پیشگیری از استعمال مواد مخدر در استان کهگیـلویه و بویراحمد

مقدمه و هدف: سوء مصرف مواد مخدر از جمله بارزترین آسیبهای اجتماعی است که نتایج و اثرات مهمی در سطح جامعه دارد، بنابراین پیشگیری از آن می تواند از عوارض آن جلوگیری نماید. در این راستا این مطالعه با هدف تعیین علل گرایش و روشهای پیشگیری از استعمال مواد مخدر در جوانان و میانسالان استان کهگیـلویه و بویراحمد انجام گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی از کل جمعیت 65 ـ14 سال استان کهگیلویه و بویراحمد در سال 1382 تعداد 3749 نفر ‌به روش نمونه گیری خوشه ای و تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای مشتمل بر سه بخش؛ مشخصات دموگرافیک، علل گرایش و روشهای پیشگیری از استعمال مواد مخدر بود. در ضمن روایی محتوایی پرسشنامه با نظر افراد متخصص و پایایی آن با روش دو نیمه سازی و آلفای کرونباخ 97/0 بررسی گردید و مـــــورد تأیید قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS و شاخصهای توصیفی آنالیز گردید. یافته ها: در این مطالعه 7/1 درصد از نمونه مورد بررسی مواد مخدر مصرف می کنند که مصرف 9/85 درصد آنها تریاک و نحوه مصرف تریاک در 4/59 درصد آنان سیخ و سنگ می باشد. در این مطالعه 4/73 درصد معتادین اعلام کرده اند که اولین تجربه آشنایی آنها با مواد مخدر از طریق دوستان بوده و 50 درصد آنها مواد مخدر لازم را از طریق دوستان تهیه می کردند. در این بررسی شیوع مصرف مواد مخدر در شهرستان گچساران بیشترین ( 8/2 درصد) فراوانی را داشته است و همچنین شیوع مصرف مواد مخدر در گروه میانسالان نسبت به سایر گروهها سنی نسبت بالاتری (6/2 درصد ) را نشان می دهد . همچنین در این مطالعه از دیدگاه نمونه مورد بررسی مهمترین روش مؤثر خانواده ها برای جلوگیری از مصرف مواد مخدر به ترتیب؛ نظارت بر رفتار فرزندان (6/34 درصد )، آگاهی والدین و درک متقابل از فرزندان (3/27 درصد ) و ایجاد محیطی امن و آرامش بخش در خانواده (4/24 درصد ) بوده است. همچنین مهمترین روش مؤثر آموزشی، آموزش عمومی مردم از طریق رسانه ها (6/33 درصد) و بهترین نوع آموزش، رادیو و تلویزیون (4/45 درصد ) بوده است. بر اساس نتایج این بررسی مهمترین روش مؤثر نظارتی، تجدید نظر در قوانین مبارزه با مواد مخدر (2/46 درصد) است. مهمترین روش تنبیهی برای معتادین و توزیع کنندگان مواد مخدر به ترتیب؛ زندانی کردن (3/39 درصد و 5/37 درصد ) و اعدام (4/21 درصد و 9/32 درصد ) بوده است، اما‌ مهمترین روش برای قاچاقچیان مواد مخدر به ترتیب؛ اعدام (2/53 درصد ) و زندانی کردن (1/27) مطرح شده است. در این بررسی مهمترین روش اجتماعی برای جلوگیری از مصرف مواد مخدر ، ایجاد مراکز تفریحی، فرهنگی، آموزشی برای گذراندن اوقات فراغت (7/39 درصد) و ایجاد فضاها و مکانهای ورزشی (4/33 درصد) و مهمترین روش مؤثر اقتصادی برای این امر، ایجاد فرصتهای شغلی مناسب برای افراد بیکار (9/41 درصد) و مبارزه جدی و قاطع با رشوه خواری، رابطه بازی و تبعیض در جامعه (6/33 درصد) بوده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد اولین تجربه آشنایی معتادان به مواد مخدر و چگونگی تهیه و مصرف آن از طریق دوستان بودند، از طرفی با توجــه به نتایج نمی توان نسخه ای واحد را به عنوان مهمترین و مؤثرترین روش برای جلوگیری از مصرف مواد مخدردر استان تجویز نمود. تفاوتهای فردی، راهکاری چند بعدی را طلـب می کند و مشـــارکت خانواده، جامعه و همه دستگاههای اجرایی را طلب می کند.آموزش وآگاه سازی خانواده ها و آحاد جامعه، نوعی واکسیناسیون اجتماعی است که مقاومت افراد را بالا می برد، اشتغال جوانان و رفع بیکاری، ایجاد مراکز تفریحی و ورزشی برای گذراندن اوقات فراغت آنان، هدفمندی زندگی را تبیین می کند کـه همه و همه در جهت جلوگیری از مصرف مواد مخدر می توانند مؤثر باشند.