عوامل زمینه ساز پایبندی به اخلاق پژوهش در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی؛ مورد دانشگاه تبریز

در عصر حاضر اخلاق مفهومی کلیدی به­شمار می­رود. پیشرفت فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی بر تمام حوزه­های زندگی بشر تأثیر داشته است و زندگی حرفه­ای اخلاقی کنشگران دانشگاهی در میادین علمی از این تحولات مستثنا نیست. افزایش کاربرد اینترنت و فضای سایبر در پژوهشهای آکادمیک توجه اندیشمندان را به مفاهیم نوظهوری چون اخلاق کامپیوتر، اخلاق ترجمه، اخلاق دانش و مهم­تر از همه اخلاق پژوهش معطوف کرده است. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل زمینه­ساز پایبندی به اخلاق پژوهش و روش پژوهش کیفی با تأکید بر رویکرد نظریه داده بنیاد بود. مشارکت­کنندگان این پژوهش 12 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز (در سال1393) بودند. در این پژوهش از روش نمونه­گیری هدفمند و از استراتژی موردهای بحرانی استفاده شد. داده­ها با استفاده از روش مصاحبه با تعیین وقت قبلی و با تأکید بر محرمانه بودن اطلاعات فردی دانشجویان گردآوری شد. سؤالات محوری این پژوهش عبارت بودند از: عوامل مؤثر بر پایبند نبودن به اخلاق پژوهش کدام­اند؟ پیامدهای پایبند نبودن به اخلاق پژوهش چیست؟ چه باید کرد(استراتژیها)؟ در این پژوهش با تأکید بر رویه­های نظام­مند و تحلیلی­تر استرواس و کوربین، داده­های مصاحبه در سه مرحله (کدگذاری باز، محوری و گزینشی) تحلیل و اعتبار تحقیق از طریق روشهای کسب اطلاعات دقیق موازی، کنترل اعضا و خود بازبینی محقق احراز شد. یافته­ها نشان داد که عوامل فردی (کامروایی ارتجالی، نگرش ابزاری به پژوهش و دینداری پژوهشگران) و ساختاری (جامعه­پذیری آموزشی ناقص، برخوردار نبودن از رفاه مادی، برخوردار نبودن از رفاه غیر مادی، فشار هنجاری جامعه، یادگیری اجتماعی، کمیت محوری در آموزش­عالی، نظارت روشمند ضعیف و نگرش منفی جامعه و جامعه­علمی به دانشجو) و مشوق پیروی نکردن از معیارهای اخلاق پژوهش است و دوکسا سروری(عادی شدن) بی­هنجاری علمی به­عنوان هسته مرکزی مکشوف شد.