قابلیت ترکیب و وراثت‌پذیری تشکیل کالوس و باززایی شاخساره از کشت بساک در گوجه‌فرنگی (Lycopersicon esculeutum Mill.)

پاسـخ به کشت بساک چهار لاین گوجه فرنگی و نتاج حاصل از تلاقی نیمه دیالل بین آنها در سـه محیط کشـت مورد توصیه برای گوجه فرنگی (1M ، 2M و 3M) مورد تجزیه و تحلیل ژنتیکی قرار گرفت. درصد تشکیل کالوس, میزان باززایی شاخساره و نیز قطر کالوس (بعنوان معیار رشد آن) مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس نشان داد که اختلافات معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها, محیط‌های کشت و اثر متقابل بین آنها وجود دارد. از اینرو قابلیت ترکیب عمومی ((GCA و خصوصی(SCA) برای صفات اندازه‌گیری شده, محاسبه و آزمون گردید. میانگین مربعات GCA برای تمام صفات در محیط 1M معنی‌دار بود ولی در محیط 2M ، میانگین مربعات GCA در صفت باززایی شاخساره و در محیط 3M فقط در مورد قطر کالوس و درصد باززایی شاخساره معنی‌دار شد. در این موارد, واریانس GCA از واریانس SCA بزرگتر بود و وراثت‌پذیری خصوصی از متوسط (65%) تا زیاد (93%) تغییر کرد. بنابراین شاید بتوان گفت که درصد تشکیل کالوس و باززایی شاخساره بوسیله اثر ژنتیکی- افزایشی کنترل می‌شود. واریانس SCA فقط در مورد قطر کالوس در محیط‌های کشت 2M و 3M معنی‌دار بود و فقط در محیط کشت 2M واریانس SCA , از واریانس GCA بزرگتر بوده و وراثت‌پذیری خصوصی بسیار پایین برآورد گردید. بنابراین بنظر می رسد که رشد کالوس ممکن است در محیط کشت 2M توسط اثر ژنتیکی- غیر افزایشی کنترل ‌گردد. در بین لاین‌های مورد مطالعه, Micro-Tina و MSK8 دارای قابلیت ترکیب عمومی مثبت و معنی‌دار برای تشکیل کالوس و باززایی شاخساره بودند لذا این لاین‌ها را می‌توان برای بهبود پاسخ به کشت بساک در گوجه‌فرنگی پیشنهاد کرد.