مدل مناسب توزیع فراوانی تنوع گونه‌ای در سه شدت چرایی متفاوت در مراتع دیزج بطچی آذربایجان غربی

تنوع گونه‏ای یکی از مهم‏ترین مشخصه‏های نشان‏دهندة تغییرات در اکوسیستم‏های مرتعی است که همواره تحت تأثیر اقدامات مدیریتی قرار دارد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی تغییرات تنوع گونه‏ای و تعیین مدل مناسب توزیع فراوانی تنوع گونه‏ای در سه مکان مرتعی استان آذربایجان غربی می‌پردازد. مکان‏های مورد بررسی، از نظر عوامل محیطی، یکسان و از نظر شدت چرای دام (چرای زیاد، چرای کم، و چرای متوسط) متفاوت‏اند. پس از انتخاب مناطق نمونه‏برداری در هر یک از مکان‏ها، درصد پوشش تاجی گونه‏های گیاهی در داخل 60 پلات یک متر مربعی، که به فواصل 10 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکت‏های 100 متری مستقر شده بودند،‌ اندازه‏گیری شد و شاخص‏های غنای گونه‏ای، یکنواختی، و تنوع گونه‏ای (ناهمگنی) محاسبه گردید. سپس، نمودار دسته‌- فراوانی برای هر یک از مکان‏های مورد بررسی رسم شد و مدل‏های توزیع فراوانی شامل عصای شکسته، لوگ نرمال، سری لگاریتمی، و سری هندسی برای آن‌ها برازش گردید و بهترین مدل توزیع در سطح اطمینان پنج درصد انتخاب شد. آزمون مقایسة میانگین نشان داد که اختلاف معنی‏دار از نظر غنای گونه‏ای، یکنواختی، و تنوع گونه‏ای (ناهمگنی) بین مکان‏های مورد بررسی وجود دارد. در سایت با چرای کم حداکثر تنوع گونه‏ای و در سایت با چرای زیاد کمترین تنوع گونه‏ای مشاهده شد. نمودار دسته- فراوانی مکان‏های مورد بررسی نیز نشان داد که در شدت چرای کم گونه‏هایی با فراوانی پایینْ کمتر مشاهده می‏شود و منحنی آن دارای شیب ملایم‏تری نسبت به شدت چرای متوسط و چرای زیاد است، بنابراین، تنوع آن بیشتر است. در سایت با چرای زیاد تعداد گونهْ کمتر بود و، به دلیل درصد بالای گونه‏های نادر و غالب نسبت به دیگر گونه‏ها، یکنواختی نیز در این مکان پایین است. مدل لوگ نرمال با چرای کم تطابق کامل داشت که نشان‌دهندة جوامع باثبات است. در چرای زیاد مدل سری هندسی حکم‌فرما می‏‌شود که نشان‌دهندة جوامع نابالغ با تنوع گونه‏ای پایین است. نتایج کلی نشان می‏دهد که اعمال چرای سبک سبب حفظ تنوع گیاهی می‌شود و شدت چرای زیاد باعث کاهش تنوع گونه‏ای می‏گردد. این موضوع بیان‌‏کنندة ضرورت توجه مدیریت به اعمال فشار چرای کم در عرصه‌‏های مرتعی است.