مروری بر دایروفیلاریازیس در ایران

چکیده مقدمه: دایروفیلاریازیس یا دایروفیلاریوزیس بیماری متازئونوز منتقله توسط انواعی از پشه ها (دوبالان: کولیسیده) است. عامل آن گونه های مختلف نماتود جنس دایروفیلاریا (Dirofilaria) (Spirurida: Onchocercidae)هستند. مخزن بیماری غالبا سگ سانان و انتشار آن جهانی است. دایروفیلاریازیس انسانی هم اکنون به عنوان یک بیماری زئونوز نوپدید طبقه بندی می شود. هدف: این مقاله با هدف بررسی تمامی تحقیق های گذشته و گزارش های موجود در ایران به همراه آخرین اطلاعات جهانی در مورد دایروفیلاریازیس به منظور فراهم آوردن زمینه مناسب برای مطالعه های بعدی تهیه شده است. مواد و روش‌ها: از اولین گزارش دایروفیلاریازیس در ایران در سال 1969 (1348 خورشیدی) تا سال 2005 (1384 خورشیدی) تمامی موارد انسانی و حیوانی بیماری به صورت گذشته نگر مورد بررسی قرار گرفته و داده های مهم شامل گونه انگل و میزبان حیوانی، انتشار، درصد آلودگی و موارد انسانی استخراج و پردازش شده است. همچنین به طور مختصر سیر تکاملی انگل، بیماری زایی، تشخیص، درمان، کنترل و آخرین وضعیت این بیماری در جهان مرور شده است. نتایج: تاکنون دو گونه از جنس دایروفیلاریا، دایروفیلاریا ایمیتیس (Dirofilaria immitis) و دایروفیلاریا ریپنز (D. repens) از ایران گزارش شده است. در این ارتباط نه مورد انسانی بیماری شامل چهار مورد زیرجلدی و دو مورد چشمی دایروفیلاریا ریپنز، یک مورد نادر دایروفیلاریا ایمیتیس در هیدروسل ناحیه بیضه و دو مورد ریوی (به احتمال دایروفیلاریا ایمیتیس) یافت و گزارش شده است. دایروفیلاریازیس انسانی و حیوانی در مجموع از یازده استان ایران گزارش شده است. گونه دایروفیلاریا ایمیتیس در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، تهران، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، گلستان، مازندران و هرمزگان و گونه دایروفیلاریا ریپنز از استان های تهران، خراسان رضوی، گیلان و مازندران مشاهده شده است. گونه دایروفیلاریا ایمیتیس در سگ (با فراوانی %8/36–95/0)، شغال (%1/57–5/7)، روباه (%50-7/5)، گرگ (%50-20) و گربه (%8/0) و گونه دایروفیلاریا ریپنز در سگ (%8/60-4/1) و شغال (%10) از مناطق مختلف کشور یافت شده است. نتیجه گیری: داده ها در مورد بیماری دایروفیلاریازیس در ایران خواه از نظر مناطق بررسی شده یا جنبه های مختلف بیماری تا حدودی پراکنده است. بررسی بیشتر به ویژه در نقاطی از کشور که تحقیقی در آنها صورت نگرفته ضروری به نظر می رسد. اطلاعی در مورد ناقلین بیماری در ایران در دست نیست.