مطالعة کیفی نگرش و ادراکات زنان از بدن با تأکید بر جراحی‌های زیبایی

بدن، تنها هستی زیست­شناختی و روانی نیست؛ بلکه پدیده­ای است که به‌صورت اجتماعی برساخت می­شود؛ بنابراین، امروزه با شکل­گیری جامعة مصرفی، گسترش رسانه­ها و بازتابی‌شدن هویت، افراد به ساخت بدن خود مبادرت می­کنند. هدف پژوهش، مطالعة ادراک زنان از تصور بدنی است و روش پژوهش، کیفی و از نوع نظریه­پردازی داده­محور است. تکنیک گردآوری داده­ها، مصاحبة عمیق نیمه­ساخت­یافته بود و با 18 نفر از زنان جوان شهر تهران صورت گرفت که تجربة جراحی زیبایی داشتند. نمونه­ها براساس نمونه­گیری نظری و حصول اشباع نظری انتخاب شدند. روش تحلیل داده­ها نیز کدگذاری به روش گلیزر و اشتروس بود که از سه مرحلة کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. نتیجة فرایند کدگذاری 167 مفهوم و 16 مقوله اصلی، 25 زیر مقوله و یک مقوله هسته بود که نتایج در الگوی پارادایمی ارائه شد. نتایج نشان داد ادراک زنانی که دست به جراحی­های زیبایی می­زنند از بدن خویش چندان مثبت نیست و از بدن خود به‌عنوان سرمایه، نقاب و هویت مستقل و جایگاه کسب لذت و آرامش استفاده می­کنند. عوامل مؤثر بر این ادراک نیز شناسایی شدند که مواردی مانند غلبة هنجارهای مردانه در جامعه، دیدگاه ظاهرگرایانه نسبت به زنان، جامعه‌پذیری جنسیتی، خودکمتربینی زنان، پایگاه پایین زنان و رسانه­های جمعی را شامل می‌شدند. پیامدهای این نوع ادراک نیز رواج فرهنگ چشم‌وهم‌چشمی، غلبة فرهنگ بیگانه، رواج فرهنگ مصرف­گرایی است.