مطالعه اثرات ژنوتیپی گندم هگزاپلوئید روی تولیدگیاهان هاپلوئید آن از طریق تلاقی با ذرت

استفاده از گیاهان هاپلوئید در برنامه های بهنژادی می تواند به طور قابل توجه ای موجب صرفه جویی در زمان شود. این کار با تولید لاینهای خالص دبل هاپلوئید از گیاهان هاپلوئید از طریق دو برابر کردن تعداد کروموزومهای آنها صورت میگیرد. به منظور تولید گیاهان هاپلوئید از گندمهای هگزاپلوئید هندوستان از طریق تلاقی با ذرت و نیز مطالعة اثرات ژنوتیپی گیاه گندم در این تحقیق 5 هیبرید گندم هگزاپلوئید (W1-W5) که از تلاقی های مختلف گندم × گندم بدست آمده بودند با یک واریته ترکیبی ذرت بنام کانچان تلاقی داده شدند. در این تلاقی‌ها گیاه ذرت بعنوان والد پدری یا گرده دهنده استفاده شد. پس از گرده‌افشانی گلچه‌های اخته شده گیاه گندم با گرده تازة ذرت، بمدت 3 روز تیمار هورمونی روی خوشه های تلاقی داده شده اعمال گردید. به این ترتیب که در روز اول و دوم پس از گرده افشانی محلول 75 قسمت در میلیون 2-4-D و در روز سوم پس از گرده‌افشانی محلول 300 قسمت در میلیون اسید جیبرلیک روی خوشه‌ها اسپری گردید. پس از 14 روز از تاریخ گرده‌افشانی خوشه‌های تلاقی داده شده جمع‌آوری و برای وجود جنین مورد بررسی قرار گرفتند. عکس‌العمل ژنوتیپ‌های مورد بررسی گندم برای جنین‌زایی متفاوت بود. بهترین ژنوتیپ در این رابطه W1 با 8/12% جنین‌زایی بود در حالیکه ضعیف‌ترین ژنوتیپ W2 بود که تنها 5/2% از بذورتشکیل شده در خوشه‌های تلاقی داده شدة آن، حاوی جنین بودند. میانگین جنین‌زایی ژنوتیپ‌های گندم W2، W4 و W5 به طور معنی‌داری از میانگین ژنوتیپ‌های W1 وW3 کمتر بود. بررسی و اندازه‌گیری لوله گرده ذرت در30 دقیقه پس از گرده‌افشانی در دو ژنوتیپ W1 و W5 نشان داد که سرعت رشد لوله گردة ذرت در ژنوتیپ W1 به طور معنی‌داری از ژنوتیپ W5 بیشتر بوده است. جنین‌زایی ژنوتیپ W1 نیز از جنین‌زایی ژنوتیپW5 بیشتر بود. بنظر میرسد که جنین‌زایی کمتر در بعضی ژنوتیپ‌های گندم در تلاقی‌های گندم با ذرت بدلیل رشد آهسته و بطئی لوله گرده در آنها باشد که این خود احتمال دارد ناشی از وجود یک سیستم تلاقی‌پذیری ضعیف متفاوت با سیستم ژنهایKr باشد.