مقایسۀ ترکیب‌بندی در دو کتیبۀ ثلث طوماری از محمدرضا امامی‌اصفهانی و محمدحسین شهیدمشهدی در صحن عتیق حرم امام رضا (ع)
نویسنده
چکیده مقاله:
صحن عتیق، از قدیمی‌ترین بخش‌های حرم امام رضا (ع) است که در آن شیوه‌های متنوع تزیین به کار رفته است. گروه مهمی از این تزیینات، کتیبه‌هایی است که بر ایوان‌ها و جرزهای آن نصب شده است. کتیبه‌های طوماری ثلث بیشترین کارکرد را در این مجموعه دارد. برخی از این کتیبه‌ها را هنرمندانی نظیر محمدرضا امامی‌اصفهانی از دوره صفوی و محمدحسین شهیدمشهدی از دوره قاجار کتابت کرده‌اند. در کتیبه‌های این دو هنرمند از مبانی بصری ویژه‌ای جهت استواری ترکیب کتیبه‌ها استفاده شده است. در این نوشتار می‌کوشیم ترکیب‌بندی، عوامل تأثیر‌گذار در ترکیب نظیر ویژگی حروف، برخی کیفیت‌های بصری و کرسی‌بندی را مشخص کرده و تفاوت ترکیب در این دو کتیبه شناسایی شود. سؤالات این پژوهش عبارتند از: جنبه‌ها و عوامل بصری مؤثر در ترکیب دو کتیبۀ ثلث طوماری از محمدرضا امامی‌اصفهانی و محمدحسین شهیدی مشهدی چه مواردی را شامل می‌شود؟ از کدام ویژگی‌های حروفِ قلم ثلث در ترکیب این دو کتیبه استفاده شده است؟ چه شباهت و تفاوت‌های بصری در این دو کتیبه وجود دارد؟ این مطالعه به روش توصیفی – موردی انجام شد و جمع‌آوری اطلاعات و تصاویر براساس مطالعات کتابخانه‌ای، مصاحبه و استفاده از بایگانی تصاویر آفرینش‌های هنری آستان قدس استوار است. نتایج بررسی نشان می‌دهد، در هر دو کتیبه از ویژگی‌های اصلی خط ثلث نظیر افراشته‌ها، حروف کشیده و حروف گرداندام در ایجاد صور بصری مهمی چون آهنگ بصری، تعادل، تباین و تناسب جهت پدید آوردن ترکیب استفاده شده است. استفاده از یاء راجعه، کرسی‌بندی، حرکت‌های افقی، عمودی و مورب نیز در هر دو کتیبه وجود دارد. در همه این موارد تفاوت‌هایی در نحوه استفاده از این کیفیت‌ها مشاهده می‌شود که در نهایت منجر به ایجاد فضایی آرام در کتیبه محمدرضا امامی‌اصفهانی و فضایی پرتحرک در کتیبه محمدحسین شهیدمشهدی شده است.
منابع مشابه
بررسی هنر آینه‌کاری در رواق دارالسیاده حرم امام رضا(ع)
آینه‌کاری یکی از هنرهای ایرانی و از تزیینات وابسته به معماری است که سابقۀ آن به دوره صفویه باز می‌گردد و در دوران قاجار بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. در این میان شهر مشهد به واسطۀ وجود حرم امام رضا(ع) به یکی از مراکز رشد و شکوفایی هنر آینه‌کاری در ایران مبدل می‌گردد. در حرم امام رضا(ع) اماکن متعددی با آینه تزیین شده‌اند. یکی از آن اماکن رواق دارالسیاده است که برای تزیین آن از تزیینات آینه‌کاری ...
متن کاملنقش انواع گل شاهعباسی در قالیهای حرم امام رضا(ع)
حرم مطهر رضوی یکی از اماکن مذهبی به شمار میرود، به دلیل اهمیت این بنا برای مسلمانان سعی شده است برای ساخت آن از تزیینات و هنرهای اصیل ایرانی استفاده شود. هنر در این بنا به بهترین شکل خود بکار گرفته شده است. قالی هنری است که علاوه بر زیبایی فضا به پوشش آن کمک میکند. گل شاهعباسی یکی از نقوش مشترک در کلیهی تزئینات و بخصوص قالیهای حرم مطهر میباشد. قالیهای حرم مطهر نمونهی خوبی برای معرفی قا...
متن کاملمقایسۀ دو الگوی منظر مقدس در شهر اسلامی و مسیحی (نمونۀ موردی : حرم امام رضا (ع) در مشهد و کلیسای دومو در میلان)
با مطالعۀ تاریخچۀ تنوع نگرش‌های شهرسازی در جهان، این نکته روشن می‌شود که ادیان و مذاهب، تأثیر بسیاری بر هندسۀ حاکم بر شهر، توسعه و ریخت شهر داشته‌اند. اثر ادیان در توسعۀ شهر، ریشه در اهمیت قائل‌شدن برای اماکن مقدس دارد. همواره ساخت مکان مقدس در یک محدوه، موجب واجد ارزش‌شدن بافت اطراف خود و تمرکز سایر فعالیت‌های شهری در پیرامون آن می‌شده و رفته‌رفته ساختار شهر شکل می‌گرفته است. نوع نگاه به مکان ...
متن کاملتغییر ادراک معنا از حرم امام رضا (ع) در نسبت با زمان
With respect to today's international standing of the religious city of Mashhad in the Islamic world, we need to highlight the shrine, according to surrounding context in order to manifest its organization. Lack of attention to the restoration and reorganization of the city texture may reduce tourism, population displacement, economic recession and, above all, the loss of cultural identity and ...
متن کاملاقامتگاه زائرین حرم امام رضا(ع)
هدف پژوهش، کمبود فضاهای اقامتی(مناسب) و عدم توجه درست به نیازهای زائرین سبب مطالعه این موضوع گردید تا شاید حرکتی باشد در راستای حل آن.
15 صفحه اولمطالعه وتعامل کتیبه‌ها و مرغان نقش بسته بررواق الله‌وردیخان در مجموعه حرم امام رضا(ع)
هنرمندان دوره صفوی از نمادها و نشانه‌ها در آثار خود استفاده کرده‌اند که با گذشت زمان بر معانی این نمادها غباری نشسته است. در این پژوهش نقوش و کتیبه‌های رواق الله وردی‌خان و تعامل این دو عنصر با یکدیگر در حرم مطهّر رضوی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف مقاله بازخوانی و رابطه کتیبه‌ها و مرغانی است که در لابلای نقوش اسلیمی و ختایی کاشی‌کاری این رواق به کار رفته اند. لذا سوال‌ها این است 1. مضامین کتیب...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 12 شماره 44
صفحات 0- 0
تاریخ انتشار 2017-12-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023