مقایسۀ عملکرد مدل هیدرولوژیکی نیمه‌توزیعی SWAT و مدل یکپارچۀ HEC-HMS در شبیه‏سازی دبی جریان (مطالعۀ موردی: حوضۀ آب‏بخشا)

مطالعات سیل و کنترل سیلاب یکی از مباحث اصلی مرتبط با علم هیدرواکولوژی است که از نتایج آن در مدیریت اراضی و تغییر کاربری مناطق مد نظر استفاده می‏شود. این در حالی است که مدل‏های هیدرولوژیکی‌ای که برای شبیه‏سازی حوضه‏های آبخیز ‌استفاده می‌شوند عموماً به دو گروه یکپارچه و توزیعی تقسیم می‏شوند. به‌علت تفاوت مدل‏های هیدرولوژیکی در استفاده از داده‏ها و روش‏های مختلف برای شبیه‏سازی جریان، شناسایی مدلی کارآمد که با توجه به اینکه بیشتر حوضه‏های آبخیز کشور فاقد ایستگاه‏های اندازه‏گیری به تعداد کافی هستند، بتواند شبیه‏سازی را در کوتاه‏ترین زمان و با کمترین هزینه به‏طور مطلوب انجام دهد، امری ضروری است. در پژوهش حاضر به‏منظور مقایسۀ عملکرد مدل‏های نیمه‌توزیعی و یکپارچه در شبیه‏سازی حوضه‏های آبخیز از مدل SWAT در شبیه‏سازی دبی جریان رودخانه به‏عنوان یک مدل نیمه‌توزیعی و مدل HEC-HMS به‏عنوان مدل یکپارچه استفاده شد. بدین‌منظور از داده‏های ۳۱ سالۀ حوضۀ آبخیز آب‏بخشا واقع در شهرستان بردسیر استان کرمان شامل کلیۀ اطلاعات ایستگاه‏های هیدرومتری و هواشناسی منطقه استفاده شد. یافته‏های به‌دست‌آمده از پژوهش برتری نتایج مدل SWAT را نسبت به مدل HEC-HMS نشان می‏دهد. به‏طوری‏که مدل نیمه‌توزیعی SWAT در مرحلۀ اعتبارسنجی با ضریب تعیین معادل ۷۱/۰ و ضریب راندمان برابر با ۶۸/۰ دقتی بیشتر از مدل HEC-HMS با ضریب تعیین معادل ۵۸/۰ و ضریب راندمان برابر با ۴۸/۰ را دار‌است. از مهم‏ترین دلایل برتری مدل نیمه‌توزیعی نسبت به مدل یکپارچه می‏توان به مواردی همچون داشتن مولد اقلیمی و امکان به‏کارگیری واحد پاسخ هیدرولوژیک در آن اشاره کرد. ‌